Leylȃ ve Şeref Hanım Gazellerinde Ȃteş

Edebiyat, toplumun yaşayış biçiminin yansımasıdır. Bu yaşayış biçimine yeni bir açıdan bakmamızı sağlayan şâir ve yazarlarımız toplumdan almış olduğu sosyal- kültürel unsurları kendi bünyelerinde yeniden şekillendirip okuyucunun zihninde yeni ufuklar açmaya çalışmaktadırlar. Aslında buz dağının görünen tarafı değil de görünmeyen tarafı ile ilgilenmektedirler. Bu anlamlandırmanın nedeni ise insanoğlunun varoluşundan bu yana çevresi ile kendisinin var olma sebebinin çabasıdır. Bu dışavurumun etkisinden payını alan edebiyat alanı da şâirlerimizin düşüncelerini ve duygularını ifade eden tercüman mahiyeti taşımaktadır. Açıklamaya nazaran sosyal unsurlar arasında yer edinen ve tarih boyunca insanoğlunun yaşamının odak noktasında bulunan âteş unsuru; anâsır-ı erbaa, ısı, ışık, haberleşme aracı, kötülüklerden korunma gibi özellikleri ile dikkat çekmektedir. Ȃteş, dîvân şâirlerimiz ekseninde gerçek anlamın yanında mecaz anlamda da yeniden şekil bulmaktadır. Kimi zaman âteşin, yüceltilmiş bir varlık olup kültleştirildiği çoğu zaman ise kâinatın özü ile bağdaştırıldığı görülmektedir. Klasik Türk edebiyatı şâirlerimiz; âteşi, toplumsal hayat ve poetikaları ekseninde harmanlayarak derin anlamlar ile bize sunmaktadırlar. Ortaya konulan çalışma ile XIX. yüzyılda isimlerinden bahsedilen şâirlerden Leylâ ve Şeref Hanım’ın, kısaca hayatlarına ve sanat anlayışlarına yer verilmektedir. Akabinde şâirlerin gazellerinde geçen âteş unsurları tespit edilip beyitlerde nasıl ele alındığı üzerine açıklık getirilmeye çalışılmaktadır. Çalışmada izlenen yöntemlerden bahsedilecek olunursa; her iki şâirin dîvânı titizlikle taranmaktadır. Tespit edilen âteş unsuru âşık ve âşıklık hâlleri, sevgili ve sevgili hâlleri adlı iki ana başlık adı altında ele alınmaktadır. Daha sonra tespit edilen âteş unsurlarının açıklamaları detaylı bir şekilde verilmektedir