SÖZLÜ KOMPOZİSYON, YAZILI KOMPOZİSYON VE YEDİ HARF HADİSİ

Kur’ân-ı Kerîm’in yedi harf üzere (‘alā sab‘ati aḥruf) indirildiğini bildiren meşhur hadis, islamiyetin erken dönemlerinde Kur’an metnine ait belirli sayıdaki kıraat farklılıklarının meşru, daha doğrusu normal, kabul edildiğini gösterir. İslamiyet’in ilk dönemlerinde var olan bu serbestliğin daha sonra halife Osman’ın (r.a.), sahabenin de onayını alarak Müslümanları Kur’an metninin tek yazım biçiminde (rasm) birleştirme kararıyla daraltıldığı görüşü geleneksel âlimler arasında hâkimdir. Her ne kadar bu yazım biçimi bilinen yedi, on v.b. birçok kıraat şekline açık olsa da sınırlayıcı olduğuna hükmedilmiştir. Bu makalede, yedi harf hadisi hakkındaki çeşitli yorumların yanı sıra hadis, tefsir, kıraat literatüründe yer alan standart dışı kıraatlere dair referansları da ele alarak bu metinsel çeşitliliğin halife Osman’ın (r.a.) kararından önceki ve sonraki durumu hakkında net bir fikir oluşturmayı amaçlıyoruz. Aynı zamanda, sözlü kompozisyon araştırmalarının (bilhassa Homer geleneği ile ilgili araştırmaların) verilerini Kur’ān metniyle ilgili bilgilere uygulamak suretiyle klasik kaynaklarda nasıl bir tablonun ortaya çıktığını göstermeyi hedefliyoruz. Bu doğrultuda, başlangıçta var olan çok biçimli sözlü kıraati, (bu örnekte ‘yedi harf’) bir sözlü kompozisyon örneği olarak; sonradan ileri seviyede tek biçimli yazılı metin haline getirilen (er-resm el-‘Osmānī veya el-maṣāḥif el-‘Osmāniyye olarak bilinen) Kur’ān metnini, belirli bir seviyede çok biçimlilik devam etse de(yedi, on v.b. kıraatler gibi), bir yazılı kompozisyon örneği olarak önereceğiz. Son olarak bu incelemelerin ışığında çağdaş Avrupa-Amerikan Kur’ān bilimleri çalışmalarını değerlendireceğiz. ABSTRACT Orality, Literacy and The ‘Seven Ahruf Hadith’ The well known ḥadīth that the Qur’ān was revealed according to sevenaḥruf (‘alā sab‘ati aḥruf) indicates that a certain amount of variation in the text of the Qur’ān was considered legitimate, indeed normal, in the earliest days of Islam. The dominant view among traditional scholars is that this initial allowance was then reduced by the decision of the Caliph ‘Uthmān, with the agreement of the Companions, to unify the community on one textual skeleton (rasm), albeit allowing for various ‘readings’ (qirā’āt), such as those of the Seven, the Ten, etc., within the confines of this rasm. In this article, we consider the various traditional interpretations of the ‘seven aḥruf’ ḥadīth, alongside the numerous references to non-standard variant readings in the ḥadīth, tafsīr and qirā’āt literature, to gain a clearer idea of the nature of this textual variation both before and after ‘Uthmān’s decision. At the same time, we aim to apply the insights gained from orality studies (particularly work done on the Homeric tradition) to show how the picture outlined in the traditional sources suggests an oral recitation (qur’ān) with an initial degree of multiformity (in this instance, ‘seven aḥruf’), such as is characteristic of oral texts, which is then presented in a written version (known as al-rasm al-‘Uthmānī or al-maṣāḥif al-‘Uthmāniyya) which has a much greater degree of uniformity, such as is characteristic of written texts, although a degree of multiformity is nevertheless maintained (the Seven/Ten Readings, etc.). Finally, we consider the course of recent Euro-American scholarship on the Qur’ān in the light of these observations