DÂVUD-İ KARSÎ (1169/1756): KELÂMÎ GÖRÜŞLERİ ve KAYNAKLARI

Bu çalışmada Dâvud-i Karsî (1169/1756)’nin Kelamî görüşleri ve eserlerindeki Kelamî kaynakları incelenmiştir. Dâvud-i Karsî, Kars’ta doğmuş ve İstanbul’da önemli ilmî makamlara yükselmiş bir İslam âlimidir. İslami ilimlerin hemen her alanında eser vermiş ve İslam’ın doğru anlaşılması için elinden gelen bütün çabaları göstermiştir. Dâvud-i Karsî, Kelam Tarihçilerince ‘Şerh ve Haşiyeler Dönemi’ olarak adlandırılan bu dönemin genel karakterine uyarak Osmanlı Kelâm âlimlerinden Hızır Bey’in Kaside-i Nuniyye adlı eserini şerh etmiş ve Kelamî görüşlerini bu şerhte göstermiştir. O, bu eserini mensubu olduğu Matüridi ekolünün genel ilkeleri çerçevesinde yorumlamıştır. Bunu yaparken de Eş’arî Kelâm ekolüne mensup âlimlerin eserlerinden de fazlasıyla istifade etmiştir. Kelam ilmiyle ilgili olarak; Şerhu’l-Kasîdeti’n-Nûniyyeti’t-Tevhîdiyye, Şerhu Âmentü billâh, Şerhu Kasîdeti Bedi’l-Emâlî ve Risaletü beyânı meseletil İhtiyârâti’l Cüz’iyye ve’l İdrâkâti’l Kalbiyye adlı eserleri telif etmiştir. Bu çalışmada Davud el-Karsî’nin Kelam ilmine ilişkin eseri olan “Şerh-i Kaside-i Nuniyye” adlı eserindeki görüşleri değerlendirilmiştir. Onun Kelâmî görüşleri ortaya konulmaya çalışılırken zaman zaman diğer ekollerin anlayışlarıyla da karşılaştırılmaya gidilmiş ve Dâvud-i Karsî’nin orijinal görüşleri gösterilmeye çalışılmıştır. Onun Kelam ilminin temel meselelerindeki görüşleri Ehl-i Sünnet’in görüşünün bir tekrarıdır. Bununla birlikte o, Matüridiler’in görüşünü öncelemiştir. Bu çalışmada ayrıca Dâvud-i Karsî’nin Şerhu’l-Kasîdeti’n-Nûniyye’si esas alınarak kullanmış olduğu Kelâmî kaynaklar değerlendirilmiştir. O temelde Kur’an ayetlerinden hareketle eserini oluşturmuştur. Bunun yanında yaşadığı dönemde Osmanlı medreselerinde yaygın olarak okutulan Kelâmî eserler Dâvud-i Karsî’nin de temel kaynaklarını oluşturmaktadır. İtikadî görüşlerini mensubu olduğu Matüridî ekolünün genel ilkeleri çerçevesinde yorumlarken Eş’arî ve Matüridî kaynaklarını ayırım yapmaksızın kullanmıştır. Dâvud-i Karsî, yer yer kendi yorumlarını katsa da genel olarak görüşleri Eş’ariliğin ve Matüridiliğin görüşlerinin tekrarından ibarettir. Türk âlimi Birgivî’nin eserlerinden de faydalanmıştır. Dâvud-i Karsî döneminin yaygın Kelâm kaynaklarını kullanarak önemli bir Kelâm eserini Kelâmcılara kazandırmıştır. ABSTRACT Dâvud al-Karsî (1169/1756): His Theological Aspects and his Theological Sources In this study it has been investigated Davud al-Karsî’s theological aspects and his theological sources. Dâvud al-Karsî was born in Kars and he was raised in Istanbul, a major Islamic scholars scientific authorities. He has works in almost every area of Islamic sciences and he showed all his efforts in his power to correct understanding of Islam. Dâvud al-Karsî’s works are the salient features of his era which scholars of 18th Century. This era was called by historians of theology “Commentaries and Marginalia”. Hızır Bey’s work ‘Kaside-i Nuniyye’. Dâvud al-Karsî who called his work “Şerh-i Kaside-i Nuniyye” is a member of the school of Maturidite interpreted their views within the framework of general principles. His theological aspect stands up near Maturidiyya. He wrote, Şerhu’l-Kasîdeti’nNûniyyeti’t-Tevhîdiyye, Şerhu Âmentü billâh, Şerhu Kasîdeti Bedi’l-Emâlî ve Risaletü beyânı meseletil İhtiyârâti’l Cüz’iyye ve’l İdrâkâti’l Kalbiyye. Dâvud al-Karsî used as the source the basic works of Kalam in the Ottoman madrasas taught. Several studies were conducted on the works and ideas, this scholar in the Sharh al-Kasîdeti’n Nûniyye theologıcal sources that were used. Established based on the work of the verses of the Koran. It is understood that the main sources of Dâwud al-Karsî’s theological sources are widely sources in the madrasas of Ottoman monuments. He benefited the Telbîsü İblîs especially when addressing issues of mysticism. Dâwud al-Karsî using common resources has given researchers an important work of Islamic Theology