Erken Dönem İslâm Toplumunda Bir Besin Maddesi Olarak Süt

İnsanlık tarihi boyunca yeryüzünde varlık göstermiş tüm milletlerin bulunduğu coğrafyanın, iklimin ve bitki örtüsünün onların yaşam biçimleri üzerinde önemli etkiler oluşturduğu yadsınamaz bir gerçektir. Sosyal ve kültürel hayatı büyük ölçüde şekillendiren bu faktörler toplumların yeme-içme kültürüne belirgin bir şekilde tesir eder. Bir toplumun yeme-içme kültürü, o toplumun beslenme alışkanlığının yanı sıra geçim kaynağı ve hayat standardı hakkında da fikir verir. İnsanlık tarihi boyunca nice yiyecek ve içecek maddesi sofraları süslemiş, sağlık ve esenlik kaynağı olmuştur. Bu gıda maddelerinden süt de yeme-içme kültürünün önemli bir parçası olarak sofralardan hiçbir zaman eksik edilmemiştir. Besleyici ve doyurucu özelliği ile bilinen süt, her türlü yemek ve tatlıda lezzetlendirici olarak kullanılmış olup içecek olarak da tüketilerek sofralara renk katmıştır. Bu çalışma süt ve sütle ilgili kavramlar, tüketilen süt çeşitleri, süt ürünleri ve sütün kullanım biçimleri hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Hz. Peygamber döneminde ve sonrasında İslâm toplumunun gündelik hayatı esas alınarak kurgulanan bu makale, sütün Câhiliye, Hz. Peygamber, Hulefâ-yi Râşidîn, Emevîler ve kısmen Abbâsîler dönemlerindeki kullanımına dair genel bir çerçeve çizmeyi hedeflemektedir. Hicrî birinci asır ağırlıklı olmakla birlikte zaman zaman öncesi ve sonrası dönemlere de atıfta bulunan bu çalışma, dönemler arasındaki farklılık ve benzerlikleri ortaya koymayı planlamaktadır. Böylece söz konusu dönemde sütün Müslümanların yeme-içme kültürü üzerindeki yerinin okuyucunun zihninde daha net bir biçimde şekilleneceği düşünülmektedir. İslâm toplumunda yeme-içme kültürünün önemli bir parçası olan süt hakkında yapılan bu çalışmanın, Türkiye’de kaleme alınan ilk makale olması hasebiyle Türkçe literatüre önemli ölçüde katkı sağlaması beklenmektedir. Bu çalışma ile sütün İslâm dünyasındaki tarihinin ayrıntılı olarak çalışılması gerektiği hususu da ortaya çıkmaktadır