Nusproizvodi agro-industrije kao izvor održivih sastojaka za proizvodnju funkcionalne hrane i nutraceutika

The disposal of waste generated in the agri-food industry is one of the greatest challenges in achieving sustainable development. Although agri-food residues are a potential source of bioactive compounds with proven health benefits, they are largely unused and disposed of as organic waste. The recovery of bioactive compounds from agri-food waste to obtain products with high biological value, such as functional foods and nutraceuticals, is an idea that stems from the concept of bioeconomy and combines environmental issues with economically viable production. Some of the main agri-food wastes in Serbia that have the potential to be recycled into value-added products are apple, plum, grape, tomato, and beet pomace, and oilseed cakes. Bioactive compounds isolated from these wastes include polyphenols, fibers, essential fatty acids, minerals, various volatiles and pigments. This article focuses on the most common food wastes and the potential reuse of these undervalued material to produce value-added products such as functional foods, nutraceuticals or food additives.Odlaganje otpada koji nastaje u prehrambenoj industriji jedan je od najvećih izazova u postizanju održivog razvoja. Iako su nusproizvodi koji nastaju u prehrambenoj industriji potencijalni izvor bioaktivnih jedinjenja sa dokazanim pozitivnim zdravstvenim efektima, oni se uglavnom odlažu kao organski otpad. Iskorišćenje bioaktivnih jedinjenja iz ovih nusproizvoda u cilju dobijanja proizvoda sa dodatom nutritivnom i biološkom vrednošću, kao što su funkcionalna hrana i nutraceutici, ideja je koja proizilazi iz koncepta bioekonomije i kombinuje ekološki aspekt sa ekonomski održivom proizvodnjom. Neki od glavnih nusproizvoda koji se generišu u Srbiji sa potencijalom da se iskoriste u proizvodnji proizvoda sa dodatom vrednošću su trop jabuke, trop šljive, komina grožđa, trop paradajza, uljane pogače i dr. Bioaktivna jedinjenja izolovana iz ovih otpada uključuju polifenole, peptide, vlakna, esencijalne masne kiseline, minerale, različite isparljive materije i pigmente. Ovaj članak se fokusira na najčešće otpade prehrambene industrije i potencijalnu ponovnu upotrebu ovog još uvek neiskorišćenog otpadnog materijala za proizvodnju proizvoda sa dodatom vrednošću kao što su funkcionalna hrana, nutraceutici ili aditivi