Aandachtsgebieden voor een actuele humanistiek:Lichamelijkheid, spiritualiteit en diversiteit

In 1965 definieerde Jaap van Praag de term ‘humanistiek’ als ‘de fenomenologische doordenking van de humanistische levensovertuiging’. Van Praags inspanningen om de humanistiek als wetenschapsgebied op de kaart te zetten waren nauw verbonden met zijn pionierswerk op het gebied van de humanistisch geestelijke verzorging. In deze bijdrage wordt gewezen op het belang van drie aandachtsgbieden - lichamelijkheid, spiritualiteit en diversiteit - voor de verdere ontwikkeling van de humanistiek als een wetenschapsgebied dat ook in de huidige tijd inzicht verschaft in hoe mensen hun levensovertuiging ‘leven’, in het bijzonder bij existentiële tegenslag, en in hoe geestelijk verzorgers daarbij ondersteuning kunnen bieden. De auteurs ontwikkelen om te beginnen een perspectief op zingeving in relatie tot levensovertuiging vanuit het werk van o.a. Charles Taylor en Clifford Geertz. Zingeving wordt daarbij begrepen als een proces van oriëntatie in de ‘morele ruimte’, en geestelijke verzorging als begeleiding bij dergelijke oriëntatieprocessen. Hierbij komen lichamelijkheid, spiritualiteit en diversiteit als belangrijke, met elkaar verweven thema’s naar voren: zingevingsprocessen starten in dit perspectief bij lichamelijke oriëntatie in de wereld; ze zijn gericht op visies van het goede die ook in ‘ultieme situaties’ zeggingskracht hebben waarmee spiritualiteit in beeld komt; en machtsstructuren spelen mee in de mogelijkheden van mensen en groepen om zich te oriënteren op bepaalde visies van goed leven, zodat diversiteit gethematiseerd dient te worden. De auteurs doen aanzetten voor het verder ontsluiten van elk van de drie aandachtsgebieden voor de humanistiek door perspectieven van een aantal theoretici te belichten die daarbij behulpzaam kunnen zijn. Tevens wordt de relevantie van elk van de aandachtsgebieden voor vragen en ontwikkelingen in het domein van de (humanistisch) geestelijke verzorging belicht