Kształtowanie kompetencji społeczno-emocjonalnych dzieci w młodszym wieku szkolnym z wykorzystaniem programu Good Behavior Game (Gra w Dobre ZachowaniA)

At every stage of human development, a significant goal of modern education, both formally and informally, is to prepare or increase the level of a person’s adaptation to independent functioning in the society. It is based on the development of key competences (hard and soft ones), taking into account the components of knowledge, skills and experience. The earlier children start shaping them, the better the effects will be when the students acquire socially expected behaviors and attitudes. The article outlines the context of the implementation of the American program called Good Behavior Game (GBG) implemented in Polish schools as Gra w Dobre ZachowaniA (GDZ). Its main assumptions and methodology of application are described. The areas of its effectiveness that relate to the ways of shaping various aspects of the social and emotional functioning of the child at the beginning of his educational path were also indicated. The GBG program implemented in primary schools, included in the list of programs recommended by PARPA[1], belongs to the category of activities supporting education which definitely facilitate the formation of a set of competences constituting the content of expected attitudes. GBG/GDZ makes it easier for children who are just starting school to take up the role of students. For the teacher it is a proven tool for effective behavior management in the classroom, and in the long-term context it allows for the reduction of the frequency of risky behaviors in later adolescents and young adults.   [1] PARPA: since January 1, 2022 is the National Center for the Prevention of Addictions.Znaczącym celem współczesnej edukacji realizowanej zarówno formalnie, jak i nieformalnie na każdym etapie rozwoju człowieka jest przygotowanie go lub zwiększenie poziomu adaptacji do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Opiera się ono na ukształtowaniu kluczowych kompetencji (twardych i miękkich) uwzględniających komponenty wiedzy, umiejętności i doświadczenia. Im wcześniej rozpocznie się ich kształtowanie, tym lepsze efekty przyniesie nabywanie przez uczniów społecznie oczekiwanych zachowań i postaw. W artykule zarysowano kontekst realizacji amerykańskiego programu Good Behawior Game (GBG), w polskich szkołach implementowanego jako Gra w Dobre ZachowaniA (GDZ), jego główne założenia i metodykę stosowania. Wskazano również na te obszary jego skuteczności, które odnoszą się do sposobów kształtowania różnych aspektów społeczno-emocjonalnego funkcjonowania dziecka na progu jego drogi edukacyjnej. Program GBG realizowany w szkołach podstawowych, wpisany na listę programów rekomendowanych przez PARPA[1], zalicza się do tej kategorii działań wspierających edukację, które zdecydowanie ułatwiają kształtowanie zestawu kompetencji stanowiących treść oczekiwanych postaw. Dla dzieci rozpoczynających szkołę GBG/GDZ stanowi ułatwienie odnalezienia się w roli ucznia, dla nauczyciela jest sprawdzonym narzędziem do efektywnego zarządzania zachowaniem w klasie, a w kontekście długofalowym pozwala zredukować częstotliwość zachowań ryzykownych u późniejszych adolescentów i młodych dorosłych.   [1] Z dn. 1.01.2022 r. na mocy ustawy z dn. 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2021, poz. 2469) Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii i Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zostają przekształcone w Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (Jabłoński, 2021)