YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN İLAÇ UYGULAMA HATALARINA YÖNELİK ALGILARI İLE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Amaç: Bu çalışma yenidoğan yoğun bakım ünitesinde (YYBÜ) çalışan hemşirelerin ilaç uygulama hatalarına ilişkin algıları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu araştırma analitik-kesitsel bir çalışmadır. Veriler 25. 02. 2022- 25. 06. 2022 tarihleri arasında, yenidoğan yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelere, sosyal medya platformlarından ulaşılarak toplanmıştır. İlaç Uygulama Hatası Ölçeği ve Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Formu olmak üzere iki ölçek çevrim içi anket formu haline getirilerek uygulanmıştır. Çalışmaya toplam 289 yenidoğan yoğun bakım hemşiresi katılmıştır. Verilerin analizinde frekans ve yüzde analizi, ortalama ve standart sapma, t-testi, Anovave post hoc Tukey testi kullanılmıştır. Bulgular: İlaç Uygulama Hatası Ölçeğinin “A bölümü” ortalaması 88,142±21,934, “B bölümü” ortalaması 54,401±15,040, “C bölümü” ortalaması 42,135±34,936 olarak saptanmıştır. Hemşirelerin “tükenmişlik” ortalaması 4,553±1,662 çok yüksek bulunmuştur. Regresyon analizi sonucunda A bölümünün düzeyindeki genel değişim, %8,1'lik oranında (R²=0,081) tükenmişlik ile açıklanmaktadır. B bölümü seviyesindeki toplam değişimin % 5,2'si tükenmişlik ile açıklanmaktadır (R²=0,052). Tükenmişlik ile C bölümü arasındaki neden-sonuç ilişkisini belirlemek için yapılan regresyon analizi anlamlı bulunmadı (F=0,076; p>0,050). Sonuç: A bölümünde en çok ‘Hata oluşmasına Yatkınlık’, ‘Sanayi’ alt faktörünün; en az ise ‘’Eczane’; B bölümünde en çok ‘İdari cevap’ alt faktörünün etki ettiği daha sonrasında sırayla ‘Korku’ ve ‘Hata Üzerine Anlaşmazlık’ alt faktörlerinin etkili olduğu belirlenmiştir. C bölümünde ise doğru oranda ilaç uygulama hatalarının rapor edilmediğini düşündükleri saptanmıştır. Hemşirelerin tükenmişliğinin çok yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. İlaç uygulama hataları ile tükenmişlik düzeyleri arasında pozitif yönde zayıf ilişki vardır.KABUL VE ONAY…………………………………………………………………...….i TEŞEKKÜR…………………………………………………………………………..…ii İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………….....iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ………………………………..……………vi ŞEKİL DİZİNİ………………………………………………………………….......…..vii TABLO DİZİNİ………………………………………………………………..……....viii ÖZET……………………………………………………………………………......…..ix ABSTRACT………………………………………………………………………….....xi 1.GİRİŞ 1.1. Problemin Tanımı ve Önemi……………………………………………………...…1 1.2. Araştırmanın Amacı………………………………………………………..…...…...3 1.3. Araştırmanın Soruları……………………………………………………………......3 2.GENEL BİLGİLER 2.1. Tıbbi Hata……………………………………………………………………...…….4 2.2. İlaç uygulama Hataları……………………………………...……….……………....5 2.2.1 İlaç Uygulama Hata Çeşitleri………………………………………...……….…....7 2.3. Yenidoğan Ünitelerinde İlaç Uygulama Hataları………………………..….…..…...9 2.4. Yenidoğan Ünitelerinde İlaç Hatalarının Önlenmesinde Hemşirenin Rolü………...11 2.5. İlaç Hatalarının Tespiti ve Hata Bildirim Sistemleri………………….…….……...14 2.6. Tükenmişlik…………………………………………………….……...……..........15 2.6.1. Pediatri Hemşireliği ve Tükenmişlik……………………………………………..17 2.7. Pediatri Hemşirelerinde Şefkat Yorgunluğu ve Tükenmişlik……………..…….….18 2.7.1. Pediatri Hemşireliğinde Duygusal Tükenme …………………………..………...20 2.8. İlaç Uygulama Hatası ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki İle İlgili Pediatri Alanında Çalışmalar….............................................................................................................................21 3.GEREÇ YÖNTEM 3.1. Araştırmanın Şekli………………………...………….………………….…...........23 3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Zaman……………………………………………..23 3.3. Araştırmanın Evren ve Örneklemi………………………………………………….23 3.3.1. Araştırmaya Dahil Edilme Kriterleri………………………………………..........24 3.3.2. Araştırmadan Çıkarılma Kriterleri…………………………………...………..…24 3.4. Araştırmanın Bağımlı/Bağımsız Değişkenleri………………………………….….24 3.5. Veri Toplama Araçları………………………………………………….………......25 3.5.1. İlaç Uygulama Hatası Ölçeği (Ek 1)…………………………….…………….…25 3.5.2. Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Formu (Ek 2)……………………………….……..….26 3.6. Verilerin Toplanması……………………………………...……………………….27 3.7.Verilerin İstatistiksel Analizi…….………………………………………………....28 3.8. Araştırmanın Etik Yönü………………………………………………...………….29 4.BULGULAR 4.1. Hemşirelerin Tanımlayıcı Özelliklerine Ait Bulgular………………...…………...31 4.2. İlaç Uygulama Hataları ve Tükenmişlik ölçekleri Puan Ortalamalarına Ait Bulgular……………………………………………………………….………………………33 4.3. İlaç Uygulama Hataları ve Tükenmişlik Puanları Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Ait Bulgular ………...………………………………………….…………….………….……35 4.4. Tükenmişliğin İlaç Uygulama Hataları Üzerine Etkisine Ait Bulgular…………….37 4.5. Tükenmişlik Puanlarının Tanımlayıcı Özelliklere Göre Farklılaşma Durumuna Ait Bulgular …………………………………………………………………………………....…40 4.6. Hemşirelerin İlaç Uygulama Hataları Nedenleri (A Bölümü) Puan Ortalamalarının Tanımlayıcı Özelliklere Göre Farklılaşma Durumuna Ait Bulgular……….……………...….44 4.7. B Bölümü Puanlarının Tanımlayıcı Özelliklere Göre Farklılaşma Durumuna Ait Bulgular ………………………………………………….…………………………………...50 4.8. C Bölümü Puanlarının Tanımlayıcı Özelliklere Göre Farklılaşma Durumuna Ait Bulgular…………………………………………………………………………………....….55 5.TARTIŞMA 5.1. İlaç Hatalarının Rapor Edilme Nedenleri…………….………………………..…...59 5.2. İlaç Hatalarının Rapor Edilmeme Nedenleri, Edilme Oranları……………………..66 5.3.Tükenmişlik……………………...……………………………………….………...69 5.4. İlaç Uygulama Hatası ve Tükenmişlik……………………………………...……...72 6.SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………………………..75 KAYNAKLAR…………………………………...…………………………………….80 EKLER…………………………………………………………………..………..…..102 İlaç Uygulama Hatası Ölçeği Anketi (Ek 1)…………………………………….……..102 Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Formu (Ek 2)……………………………………………….112 İlaç Uygulama Hatası Ölçeği İzin Yazısı (Ek3)………………………………………..113 Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Formu İzin Yazısı (Ek 4)…………………………………..114 Kurum Ön Araştırma İzin Belgesi (Ek 5)……………………………………………...115 Aydın Adnan Mederes Üniversitesi Etik Kurul İzni (Ek 6)………………………..…..116 BİLİMSEL ETİK BEYANI………………………………………………...…………117 ÖZGEÇMİŞ…………………………………………...………………………………11