Preventie Schoolverzuim - Onderzoek naar Schoolverzuim van Leerlingen in het Voortgezet Onderwijs

Ongeoorloofd schoolverzuim is een belangrijke risicofactor voor voortijdig schoolverlaten. Frequent en langdurig schoolverzuim kunnen, zowel voor leerling, school, als maatschappij leiden tot minder maatschappelijke kansen: werkloosheid, criminaliteit, uitkeringsafhankelijkheid, vermindering van welzijn en gezondheid. Naast persoonlijke en omgevingsfactoren zijn schoolfactoren van invloed op het schoolverzuim van leerlingen. Verzuimbeleid is gericht op duidelijke regelgeving, pedagogisch consistent handelen en vergroten van de betrokkenheid van leerling en ouders. Scholen richten hun interventies in het kader van schoolverzuim vooral op de procedures en disciplinaire maatregelen. Zowel schoolregels als de communicatie tussen de docent en leerling beïnvloeden de schoolbeleving van de leerling. Nauw gerelateerd aan het begrip schoolbeleving is de verzuimbeleving van een leerling, die zich kan manifesteren uit angst voor negatief gepercipieerde schoolse aangelegenheden, of praktisch vanwege het niet kunnen weerstaan van de verleidingen die buiten de muren van school plaatsvinden. Het onderzoek heeft tot doel meer inzicht te krijgen in het verzuimbeleid van vo-scholen en de invloed daarvan op de schoolbeleving van leerlingen als beïnvloedbare factor op het verzuimgedrag. De centrale onderzoeksvraag luidt: „Draagt het schoolbeleid van vo-scholen ten aanzien van verzuim bij aan de preventie van verzuim en welke relatie heeft het verzuimbeleid met de school- en verzuimbeleving van vo-leerlingen en hun verzuimgedrag?‟. Ter beantwoording van de centrale onderzoeksvraag is een Monitor Verzuimbeleid ontwikkeld en afgenomen bij schoolleiders van vo-scholen en is een vragenlijst School- en verzuimbeleving bij vo-leerlingen afgenomen. De Monitor Verzuimbeleid is ingevuld door 28 respondenten werkzaam aan tien vo-scholen. De vragenlijst School- en verzuimbeleving is ingevuld door leerlingen van vier vo-scholen (N = 788, non-respons N = 151) verspreid over leerjaren en onderwijssoorten (vmbo, havo, vwo). Op basis van de resultaten uit de Monitor Verzuimbeleid kan worden geconcludeerd dat het schoolbeleid bijdraagt bij aan het voorkomen van verzuim. Scholen organiseren gerichte onderwijsactiviteiten om het schoolverzuim te verminderen. Zij schenken, op basis van de landelijke verzuimregelgeving, aandacht aan de registratie van het verzuim en voeren een strikt handhavingsbeleid. Het verzuimbeleid is nog niet volledig doelgericht en systematisch ingericht. De procedures zijn niet sluitend en de verzuimactiviteiten hebben geen preventieve werking. De schoolbeleving van leerlingen wordt vooral beïnvloed door de docent en de schoolorganisatie, de verzuimbeleving door academic self-concept, klasgenoten en de leerstof. Zowel school- als verzuimbeleving, als ook het verzuimbeleid van school, hebben relatie met het verzuimgedrag van de leerling. Een school kan positief bijdragen aan de preventie van schoolverzuim van leerlingen door het verzuimbeleid specifieker te richten op het pedagogisch handelen, de leerprocessen en op het vergroten van de betrokkenheid van leerlingen en ouders bij school. Aandacht voor goede didactiek, een goede relatie met de docent, boeiende en bij de leerling passende lesinhouden, een goede relatie met klasgenoten en het vergroten van het vertrouwen in de eigen academische vermogens dragen bij aan een positieve school- en verzuimbeleving en minder schoolverzuim