Dom fabryczny betonowy. Tradycja racjonalnej nowoczesności i próby interpretacji we współczesnej technologii

The research problem of the article refers to the question of the sense of using concrete prefabrication to create a new quality of architecture for single-family houses. Known and referenced projects from the past - from the period of early architectural Rationalism (Modernism and Functionalism) - seem appropriate to show, recall and update the idea of concrete prefabrication of single-family houses in the present day. This point of reference, having its source in the vision of the housing revolution from the beginning of the 20th century, can today be the subject of direct references and the search for further variants of rational patterns of modern prefabrication of single-family houses. The article is based on the most important items from the beginnings of concrete prefabrication technology, including Vers une architecture (1923) by Le Corbusier and articles and manuscripts by Walter Gropius following new concepts in German construction. Newer items include the Gilbert Herbert’s text that summarizes the heritage of Gropius’ prefabrication entitled The Dream of the Factory Made House by Walter Gropius and Konrad Wachsmann (1984). The research method was the analysis of selected historical and contemporary houses built either in whole or in part in the precast concrete technology (a multiple-case study). The presentation of new examples shows the possibility of adapting the rational ideas and aesthetics of architecture from the early 20th century with the use of the latest concrete technologies. According to the author, the sense of concrete prefabrication in the construction of single-family houses is to return to the idea of ‘developed’ technology rationalization and Modernist architectural aesthetics. Although prefabrication is associated with the domain of economization, modularity, standardization and typification, thanks to advanced technologies, a prefabricated house in the 21st century can be a proof of the multitude of possible configurations.Problemem badawczym artykułu jest sens wykorzystania prefabrykacji betonowej do tworzenia nowej jakości architektury domów jednorodzinnych. Znane i omawiane przez badaczy realizacje realizacje z przeszłości - konkretnie z okresu wczesnego racjonalizmu architektonicznego (modernizmu i funkcjonalizmu) - wydają się odpowiednie do ukazania, przypomnienia i zaktualizowania idei prefabrykacji betonowej domów jednorodzinnych we współczesności. Ów punkt odniesienia, mający swoje źródło w wizji rewolucji mieszkaniowej z początku XX wieku, może być dzisiaj przedmiotem bezpośrednich nawiązań i poszukiwania kolejnych wariantów racjonalnych wzorców współczesnej prefabrykacji domów jednorodzinnych. Artykuł opiera się na najważniejszych pozycjach z początków technologii prefabrykacji betonowej, m.in. Vers une architecture (1923) Le Corbusiera oraz artykułach i manuskryptach Waltera Gropiusa podążających za nowymi koncepcjami budownictwa niemieckiego. Z nowszych pozycji szczególnie ważny jest tekst Gilberta Herberta podsumowujący dziedzictwo prefabrykacji Gropiusa pt. The Dream of the Factory Made House by Walter Gropius and Konrad Wachsmann (1984). Za metodę badawczą przyjęto analizę wybranych historycznych oraz współczesnych domów realizowanych w całości albo w części w technologii betonowej prefabrykowanej (case studies). Prezentacja nowych przykładów ukazuje możliwość adaptacji racjonalnych idei i estetyk architektury z początku XX wieku przy zastosowaniu najnowszych technologii betonowych. Według autora sensem prefabrykacji betonowej w budownictwie domów jednorodzinnych jest powrót do idei „rozwiniętej” racjonalizacji technologii oraz modernistycznej estetyki architektonicznej. Choć prefabrykacja wiąże się z domeną ekonomizacji, modułowości, standaryzacji i typizacji, dzięki rozwiniętym technologiom dom prefabrykowany w XXI wieku może stanowić dowód na wielość możliwych konfiguracji