Reflecties over reflecties: de spiegel in het negentiende-eeuwse kunstenaarsatelier

Tijdens de negentiende eeuw was de spiegel een wijdverbreid gebruiksvoorwerp dat in menig interieur een plaats had gevonden. Deze bijdrage focust op de aanwezigheid en het belang van deze reflecties in het interieur en meer specifiek het kunstenaarsatelier tijdens de tweede helft van de negentiende eeuw, met een nadruk op Britse en Belgische casussen. Hierbij fungeert niet zozeer het atelier of interieur als vertrekpunt, maar wordt de beeldende kunst als uitgangspositie genomen. Schilderijen, contemporaine foto’s en afbeeldingen van kunstenaarsateliers met spiegels, maar ook schilderijen met spiegels die tot stand kwamen in desbetreffende ateliers, worden als beeldende getuigenissen beschouwd en aangevuld met bronnen en literatuur. Op deze manier kan een beeld worden gevormd van de verwevenheid tussen het atelier, de kunstenaarspraktijk en het beeldende oeuvre van kunstenaars in de bredere negentiende-eeuwse context, en vooral van de rol en de plaats van de spiegel hierin. De aanwezigheid van dit object in het dagelijkse leven van de negentiende-eeuwer mag namelijk niet worden onderschat. Zo blijkt de spiegel ook in het kunstenaarsatelier een gerenommeerde plaats te hebben verworven, aangezien reflectie en kunstpraktijk nauw met elkaar verbonden waren. Verschillende Belgische en Britse kunstenaars zoals Dante Gabriël Rossetti (1828-1882), Lawrence Alma-Tadema (1836-1912), James Ensor (1860-1949), Theo Van Rysselberghe (1862-1926) en Sir William Orpen (1878-1931) hadden opvallende spiegels in hun woning of atelier. Het spiegelbeeld werd ook in hun kunstwerken uitdrukkelijk gecultiveerd en de reflectie groeide uit tot één van hun meest geliefkoosde attributen om een perspectivische uitbreiding of manipulaties van licht in het interieur of een kunstwerk tot stand te brengen. De relatie tussen de spiegel en kunstpraktijk en -productie, evenals de concrete implicaties voor het atelier als ruimte, zullen in acht worden genomen. Tenslotte kadert de aanwezigheid van de spiegel binnen een bredere, socio-culturele context eigen aan dit specifiek, negentiende-eeuwse tijdskader. Zelden toevallig werd een negentiende-eeuws kunstenaarsatelier in een spiegel gereflecteerd.Tijdens de negentiende eeuw was de spiegel een wijdverbreid gebruiksvoorwerp dat in menig interieur een plaats had gevonden. Deze bijdrage focust op de aanwezigheid en het belang van deze reflecties in het interieur en meer specifiek het kunstenaarsatelier tijdens de tweede helft van de negentiende eeuw, met een nadruk op Britse en Belgische casussen. Hierbij fungeert niet zozeer het atelier of interieur als vertrekpunt, maar wordt de beeldende kunst als uitgangspositie genomen. Schilderijen, contemporaine foto’s en afbeeldingen van kunstenaarsateliers met spiegels, maar ook schilderijen met spiegels die tot stand kwamen in desbetreffende ateliers, worden als beeldende getuigenissen beschouwd en aangevuld met bronnen en literatuur. Op deze manier kan een beeld worden gevormd van de verwevenheid tussen het atelier, de kunstenaarspraktijk en het beeldende oeuvre van kunstenaars in de bredere negentiende-eeuwse context, en vooral van de rol en de plaats van de spiegel hierin. De aanwezigheid van dit object in het dagelijkse leven van de negentiende-eeuwer mag namelijk niet worden onderschat. Zo blijkt de spiegel ook in het kunstenaarsatelier een gerenommeerde plaats te hebben verworven, aangezien reflectie en kunstpraktijk nauw met elkaar verbonden waren. Verschillende Belgische en Britse kunstenaars zoals Dante Gabriël Rossetti (1828-1882), Lawrence Alma-Tadema (1836-1912), James Ensor (1860-1949), Theo Van Rysselberghe (1862-1926) en Sir William Orpen (1878-1931) hadden opvallende spiegels in hun woning of atelier. Het spiegelbeeld werd ook in hun kunstwerken uitdrukkelijk gecultiveerd en de reflectie groeide uit tot één van hun meest geliefkoosde attributen om een perspectivische uitbreiding of manipulaties van licht in het interieur of een kunstwerk tot stand te brengen. De relatie tussen de spiegel en kunstpraktijk en -productie, evenals de concrete implicaties voor het atelier als ruimte, zullen in acht worden genomen. Tenslotte kadert de aanwezigheid van de spiegel binnen een bredere, socio-culturele context eigen aan dit specifiek, negentiende-eeuwse tijdskader. Zelden toevallig werd een negentiende-eeuws kunstenaarsatelier in een spiegel gereflecteerd.C