Dagvistunarvandi: Kostnaður foreldra við það að hafa ekki úrræði á vegum sveitarfélaganna að loknu fæðingarorlofi

Mikið hefur verið rætt um leikskólavanda hér á landi þar sem erfiðlega hefur gengið að koma börnum inn á leikskóla strax að fæðingarorlofi loknu. Við það myndast gap og fátt virðist grípa foreldra sem eru á leið aftur út á vinnumarkað eftir fæðingarorlof, sem hérlendis eru 12 mánuðir á barn. Ein af ástæðum sem hafa verið tengdar vandanum er hve fáir útskrifast sem leikskólakennarar eftir tilkomu lengingar námsins og breytingar á starfsleyfum og einnig hefur verið bent á vanda í húsnæði þar sem heilu deildunum/leikskólunum hefur lokað vegna myglu eða annars viðhalds. Fyrri rannsóknir sýna að einstæðar mæður eiga undir högg að sækja fái þær ekki dagvistunarpláss á vegum sveitarfélaganna og foreldrar lenda í fjölþættum vanda þegar þeir snúa aftur til vinnu að loknu fæðingarorlofi. Fyrri rannsóknir sýna að við þessar aðstæður missir fjöldi foreldra mikið úr vinnu, missir af öðrum atvinnutækifærum og framþróun í starfi og í alvarlegustu tilvikunum hafa foreldrar misst vinnuna. Markmið rannsóknarinnar er að kanna hver sá kostnaður er sem foreldrar þurfa að standa undir vegna skorts á dagvistunarúrræðum hér á landi á vegum sveitarfélaga að fæðingarorlofi loknu. Við framkvæmd hennar var notast við megindlega rannsóknaraðferð þar sem gögnum var safnað af Hagstofu Ísland, Félags og vinnumarkaðsráðuneytinu, Vinnumálastofnun og Þjóðskrá. Niðurstöður sýna að hlutfall þeirra sem eru fjarverandi frá vinnu vegna fæðingar/foreldraorlofs er að aukast milli ára og að einstæðar mæður geta endað með neikvæðar eftirstandandi tekjur í lok mánaðar ef ekki er aðgangur að dagvistun. Niðurstöðurnar varpa ljósi á að einstæðar mæður eiga mikið undir að fá leikskólapláss en hjón/sambúðaraðilar hafa mun meira svigrúm. Þær sýna einnig þann fjölda sem eru fjarverandi frá vinnumarkaði vegna foreldra/fæðingarorlofs. Niðurstöðurnar geta verið framlag til þekkingar og aukins skilning á þeim vanda sem foreldrar verða fyrir vegna skorts á dagvistunarúrræðum og geta nýst hlutaðeigandi í leit að laus vandans. Þá geta niðurstöðurnar verið hvatning til þess að efnið verði skoðað enn frekar í víðara samhengi en hér var gert, til dæmis miðað við gagnsemi heimgreiðslna. Þá er áhugavert að skoða hver kostnaður ríkis og sveitarfélaga er vegna dagvistunarvandans og einnig áhrif þess á atvinnurekendur