2000 Yılı Sonrası Dönemde Mimarlık Yarışmalarının Türkiye ve Dünya Adliye Binalarının Üretim Pratiğine Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Türkiye’de adliye binalarının üretim pratiğinde mimarlık yarışmaları, çoğulcu yapılarıyla 2000’li yıllara kadar varlığını devam ettirirken 2000 sonrasında, adliyelerin üretimlerinde yarışma olgusunun terk edildiği söylenebilir. Yarışma olgusunun terk edilişiyle, adliye binaları özelinde gözlemlenen benzer biçimsel özelliklerdeki artış paralellik göstermektedir. 2000 sonrasında Türkiye’de iktidar ideolojisini açık bir şekilde yansıtan, tarihsel referanslı mimari öğelerin kullanımıyla biçimlenen, kullanılan sınır öğeleri aracılığıyla kent ve kamusal alan ile olan ilişkileri tartışmalı adliye yapılarının üretimleri çoğunluk göstermektedir. Buna karşın, mimarlık yarışmalarının adliye tipolojisindeki etkinliği uluslararası platformda süreklilik gösteren bir olgudur. Makalenin amacı; Türkiye’de 2000 sonrasında yarışmaların terk edilmesiyle hakimiyet kazanan ve çoğunlukla benzer biçim kurgusuna sahip adliye binalarını uluslararası platformda yarışmalar ile üretilen çağdaşlarıyla şema kararları, kentsel ve imgesel kararlar üzerinden karşılaştırmak, iki örnek grubu için adliyelerin tasarımında ön plana çıkan parametreleri, benzerlik ve farklılıkları bulgulamak, incelenen örnekler bağlamında mimarlık yarışmalarının rolünü irdelemektir. Çalışma kapsamında, Türkiye’de 2003-2020 yılları arasında inşa edilen Hopa, Çubuk, Manisa, Kadirli ve Anadolu Adalet Sarayları; Antalya ve Erdemli Adliyeleri; Samsun Bölge Adliye Mahkemesi ve uluslararası platformda mimarlık yarışmalarıyla üretilen Alcalá de Henares Mahkemesi, Montmorency Bölge ve İş Mahkemesi, Siedlce Bölge Mahkemesi, Hollanda Yüksek Mahkemesi, Jaén Adalet Şehri, Nürnberg Ceza Mahkemesi; Béziers, Frederiksberg, Caen ve Yeni Amsterdam Adliyeleri örnek olarak incelenmiştir. Çalışmanın yöntemini 2000 sonrası Türkiye ve dünyada gerçekleştirilen adalet yapılarının şema kararları, kentsel kararlar, imgesel kararlar üzerinden nitel veri analizi oluşturmaktadır. Çalışma, kamu eli ile üretilen mimari yapıların elde etme yöntemlerine bağlı olarak, ülke mimarisinin gelişimine olan katkısı ve kentliye sunduğu mekânsal kurguların, mekânsal algı ve kullanım alışkanlıkları bağlamında tartışılmasına bir katkı niteliğindedir.Anahtar Kelimeler: Mimarlık yarışmaları, adliye tipolojisi, 2000 sonrası dönem, Türkiye’de adliye tipolojisi, uluslararası platformda adliye tipolojisiThere is a long-term existence of competitions in the field of architecture on the international platform. The architectural competitions have contributed to qualified production of buildings in varied typologies as well as contributed to the production of courthoses. Although it is possible to trace architectural competitions in the production practice of courthouse typology in Turkey until the 2000s, a paradigm shift has taken place in the production mechanisms and architecture competitions in the production of courthouses has