Kadaverhersenen en excessen in Baccho en Venere:Dementia paralytica in de Nederlandse psychiatrie (1870-1920)

Dit artikel gaat over de psychiatrische bemoeienis met dementia paralytica tussen 1870 en 1920. De psychiatrische duiding van de stoornis varieerde al naar gelang de institutionele en maatschappelijke context waarin geneeskundigen deze onderzochten, behandelden en bediscussieerden. De betekenissen die psychiaters in hun diagnosen en verklaringen aan deze door syfilis veroorzaakte aandoening gaven, zijn deels sociaal-cultureel van aard en kunnen worden verklaard tegen de achtergrond van de psychiatrische beroepsvorming. Eerst zetten wij uiteen wat dementia paralytica inhield en waarom deze ziekte eind negentiende, begin twintigste eeuw zoveel medische aandacht trok. Vervolgens bespreken wij de uiteenlopende wijze waarop psychiaters dementia paralytica begrepen in (1) de gestichtspraktijk, waarin het ging om diagnose, verpleging en behandeling, (2) hun pathologisch-anatomische onderzoek naar de lichamelijke oorzaken en (3) de maatschappelijke discussie over de prevalentie en oorzaken van deze ziekte.