Ruffs in rough times

De Kemphaan, Philomachus pugnax, een steltloper die in het binnenland van Eurasie broedt en in West Afrika overwintert is sterk in aantal afgenomen. Op basis van een lange termijn ring-terugvangprogramma in een belangrijke voorjaars pleisterplaats in de Noord-Nederlandse graslanden, wilden we inzicht verkrijgen in de mechanismen die de aantalsafname veroorzaakten. Noorwaarts trekkende Kemphanen die in Nederland pleisteren namen af van 20000 in eind 1990 tot 5000 in 2008, waarna hun aantal stabiliseerde. De restpopulatie is heterogeen. De meeste kemphanen overwinteren in draslanden ten zuiden van de Sahara en gebruiken gedurende de trek naar het noorden waarschijnlijk landbouwgrond en rijstvelden, zij vliegen niet linea recta terug. Voor de kleine populatie mannen die in Europa overwintert is Nederland ook een belangrijke pleisterplaats. Lagere jaarlijkse overleving van de meest aan Nederland trouwe vrouwelijke pleisteraars suggereren selectieve sterfte van vrouwen, mogelijk door kwetsbaarheid voor de jacht in Afrika en veranderende landbouwpraktijken langs hun trekweg. De intensivering van het graslandbeheer heeft repercussies voor de opvetsnelheid van Kemphanen in alle fasen van hun trek. Lokaal hebben we een verschuiving van de fourageergebieden van de Kemphanen vastgesteld richting nieuw gecreëerd binnenlands drasland. We toonden aan dat Kemphanen daar graag voedselzoeken, en dat ze gedurende de dag visuele stimuli gebruiken om regenwormen in de bovenste laag van de bodem te detecteren. Regenwormen, maar ook insecten bepalen waarschijnlijk in belangrijke mate de haalbare opvetsnelheid voor de Kemphaan. Daarom is duurzaam beheer van land en water cruciaal voor de bescherming van de Kemphaan en andere binnenlandse trekkende steltlopers.This thesis focused on the Ruff, Philomachus pugnax, an inland sandpiper whose population wintering in West Africa and breeding in northwestern Eurasia has severely declined. Pursuing a long-term mark-resight monitoring initiated from their main spring staging area situated in dairy grasslands of northern Netherlands, our aim was to improve our knowledge on the mechanisms underlying their decline. Numbers of northbound Ruffs staging in the Netherlands dropped from 20000 in the late 1990s to 5000 in 2008, and later stabilized. The remnant population is heterogeneous. A majority of Ruffs winter in sub-Saharan floodplains and may use agricultural areas and rice fields on their way north rather than perform a non-stop flight. The Netherlands is also an important stopover for the smaller population of males overwintering in Europe. A low survival among females most faithful to the Netherlands hint at a selective loss of females on the flyway and at their vulnerability to hunting in Africa and agriculture intensification upon migration. The intensive management of grasslands challenges all staging Ruffs that continued to fuel at low rates. Locally, we documented a change in Ruff foraging distribution towards newly created inlands wetlands. We confirmed the preference of Ruffs to forage near water and to feed during the day using visual cues to detect earthworms in the top soil. Earthworms but also insects may be important determinant of efficient refueling on the staging site. The sustainable management of land and water is crucial to protect the Ruffs and others inland migratory sandpipers