Facilitating reflective learning

Een belangrijk onderdeel van beroepsopleidingen is het ontwikkelen van professioneel gedrag. Het kunnen reflecteren op eigen functioneren en op dat van anderen is hierbij noodzakelijk. Leren reflecteren kan door participatie in kleine groepen (intervisie) waarin beroepservaringen systematisch geanalyseerd worden in een veilig en vertrouwelijk leerklimaat. Er is nog weinig inzicht welke factoren van invloed zijn op het leren reflecteren in kleine groepen. Daarom is het centrale onderwerp in dit proefschrift: onderzoeken welke factoren een rol spelen bij het faciliteren van reflectief leren ten behoeve van de professionele ontwikkeling zowel in kleine groepen als in de professionele praktijk. Ter beantwoording van deze vraag zijn een vijftal studies uitgevoerd. In vier studies is specifiek aandacht besteed aan de rol van de intervisiegroep, een onderwijsprogramma ten behoeve van professionele ontwikkeling en de competenties van docenten. Om de docent competenties te beoordelen is een instrument ontwikkeld: de STERLinG. Tenslotte is een vijfde studie uitgevoerd om meer zicht te krijgen in de moeilijkheden die studenten ondervinden in het reageren op onprofessionele situaties in de praktijk. In hoofdstuk 1 wordt een overzicht gepresenteerd van de literatuur over professionaliteit. In dit proefschrift wordt een keuze gemaakt om professionaliteit op te vatten als reflectieve professionaliteit. Tevens wordt professionaliteit opgevat als kwaliteit van gedrag. Dit betekent dat studenten moeten kunnen reflecteren om zich te kunnen verantwoorden voor hun beslissingen in relatie tot de professionele context waarin patiëntenzorg wordt gegeven. Reflectieve professionaliteit vindt plaats in de complexe (medische) context van werken met patiënten/cliënten of andere professionals en moet daarom worden opgevat als een tweede orde competentie. Dit betekent dat deze competentie alleen tot uitdrukking kan komen in de uitoefening met andere competenties. Dat wil zeggen dat een professional over de uitvoering van patiëntenzorg verantwoording moet kunnen afleggen, bijvoorbeeld over de manier waarop rekening is gehouden met sociale context. Voor het kunnen verantwoorden zijn kennis en vaardigheden met betrekking tot reflectie noodzakelijk. Reflectie wordt gedefinieerd als een cyclisch proces van analyse, vragen stellen en parafraseren van professionele ervaringen. In de literatuur worden verschillende leeruitkomsten beschreven die door reflectief leren worden verkregen