Bilgisayar Destekli Çoktan Seçmeli Ve İki Aşamalı Kimya Testine Katılan Öğrencilerin Yanıtlama Performanslarıyla Dikkat Düzeylerinin İncelenmesi

Problem Durumu Günümüz dünyasınınşartlarındaki değişimler hayatımıza birçok yeni alışkanlığı kazandırmıştır.Bunlardan biri de pandemi süreciyle beraber online eğitimin bir zorunlulukhaline gelmesi ve bununla birlikte bilgisayar destekli sınavların kaçınılmazolmasıdır. Yıllardır kağıt kalemle yapılan sınavlar artık dijital ortamataşınmış ve bu alanda yapılan çalışmalar önem kazanmaya başlamıştır. Motor öğrenmebozukluğu olan çocuklar, otistik çocuklar, dikkat eksikliği, hiperaktivitebozukluğu olan, öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar için bilgisayar desteklibirçok çalışma yapılmış ve bunların faydaları üzerinde durulmuştur (Altanis, 2014; Bartoli,Corradi, Garzotto ve Valoriani, 2013; Charlton, Williams ve McLaughlin, 2005; Laffey, Espinosa, Moore veLodree, 2003; Retalis, Korpa, Skaloumpakas, Boloudakis, Kourakli, Altanis,Siameri, Papadopoulou, Lytra ve Pervanidou, 2014). Teknolojik gelişmelerdezavantajlı çocukların öğrenmesinde kullanılmasının yanı sıra birçok insanınhayatını kolaylaştırması açısından önem arz etmektedir. Bunun yanındayaptığımız birçok işte olduğu gibi yapılan testlerde de dikkat kavramı çokönemlidir. Dikkat kavramı,deneysel psikoloji tarihinde 1890 yılında “Principles of Psychology‟ adlıkitabında ilk defa William James tarafından ele alınmış “Herkesin sezgisel olarak ne olduğunu bildiği bir olgu. Aynı anda birkaç olası nesne veya düşüncedizisinden birinin zihnin açık ve canlı bir biçimde ele geçirilmesidir.”olarak tanımlama yoluna gitmiştir. Günümüze gelene kadar birçok araştırmanınkonusu olmuş ve çok faklı şekillerde tanımlama yoluna gidilmiştir. Seçicifiltre (selective filter) metaforuyla tanımlayan Broadbent, seçme işlevine; darboğaz(bottleneck) metaforuyla Pashler, sınırlı kapasiteye; spot ışığı (spot light)metaforuyla Posner ve ark., seçilecek bilgilere tutulan bir ışığa; geçiş kapısı(gate) metaforuyla Hunt ve Ellis, bilginin bilince ulaşmak için aldığı yoldakibir kapıya; modülatör (modulator) metaforuyla Andrewes, algı ve bellek gibibilişsel süreçler üzerindeki düzenleyici etkisine vurgu yaparak tanımlanmayaçalışmışlardır (Broadbent,1958; Pashler, 1984; Posner, Walker, Friedrich ve Rafal,1984; Hunt ve Ellis, 1984;Andrewes, 2009). Bu çalışmada bilgisayar destekli yapılan iki aşamalıkimya testine katılan öğrencilerin dikkat düzeylerinin karşılaştırılarakirdelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma YöntemiBu çalışmada korelasyonelve nedensel araştırma yöntemi birlikte kullanılmıştır. Çoktan seçmeli kimyatestini alan öğrencilerle aşamalı testi alan öğrencilerin NeuroSky Beyinsensörüne dayalı olarak ürettiği dikkat sinyalleri ile test maddeleriniyanıtlama performans verilerinin ilişkileri incelenmiştir. Bu araştırma 2020-2021eğitim öğretim yılında İzmir ilinde bir devlet üniversitesinde öğrenim görenFen Bilgisi Öğretmen adaylarıyla çalışılmıştır. Çalışmada kullanılan NeuroSky cihazıjel kullanmaya ihtiyaç duyulmadan elektrotları yerleştirmeyi sağlayan kuruaktif teknolojisine sahip, genel kullanıma uygun düşük maliyetli kablosuz EEGkulaklığıdır. Araştırmada kullanılan iki aşamalı kimya testi, Mutlu ve Şeşen(2016) tarafından geliştirilen ve Şeker (2017) tarafından yürütülen yükseklisans tezinde konu kapsamı genişletilerek kullanılan bir ölçme aracıdır.  Şeker (2017) tarafından kapsamıgenişletilerek kullanılan testin geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış vegüvenirlik katsayısı 0,61 olarak bulunmuştur. Diagnostik fen testi Mutlu veŞeşen (2016) tarafından 44 maddelik olarak geliştirilmiştir. Test konularınınkapsamı termodinamik, kimyasal kinetik, kimyasal denge, asit-baz, elektrokimyakonularına ilişkin kavramlardan oluşmaktadır. Mutlu ve Şeşen tarafından geliştirilen kavramsal anlama testi 151öğretmen adayına uygulanmış geçerlik ve güvenirliği sağlanmış, testingüvenirliği 0,84 olarak bulunmuştur. Her iki çalışmada da ölçme araçlarınındenendiği katılımcılar üniversite öğrencileridir. Bu araştırmada 7 adet laptopve 15 adet NeuroSky cihazı kullanılarak veri toplanmıştır. İki aşamalı kimya testi,powerpoint programı üzerinden uygulanmıştır. Her bir soru için bir slaytsayfası açılmış ve sorularda lineer bir ilerleme sağlanmıştır. Sorularda geriyedönme olmadığı gibi sorular arası geçişte 5-10 saniyelik manzara resmieşliğinde müzik dinletisi yapılmıştır. Soruların cevaplarının kaydedilmesi içinOffice-365’te cevap anahtarı formu hazırlanmış ve her bir sorunun yanıtlanmasüresi ve yanıtlama performansı bu cevap anahtarı aracılığıyla kayıtedilmiştir. Powerpoint’teki sorular ve Office-365’teki cevap anahtarınınekranda aynı anda bulunması için DeskPins programı ile yanıtlama formu bilgisayarekranının sağ tarafında sabitlenmiştir. Veri kaybının önüne geçmek,katılımcıları teste ve test ortamına alıştırmak için kimya testini uygulanmadanönce 3 sorudan oluşan küçük bir deneme testi gerçekleştirilmiştir. Bu süreçtekatılımcılara testin ilerleyişi ve yanıtlama süreci ile ilgili deneyimkazanmaları sağlanmıştır. Katılımcılar kendilerini hazır hissettiklerinde vemerakları giderildikten sonra kimya testine geçilmiştir. Uygulama, 2021 yılı Kasım  ayında Dokuz Eylül Üniversitesi Buca EğitimFakültesi laboratuvarlarında gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerle irtibatageçilerek zamanları uygun olanlar Salı, Çarşamba ve Cuma günleri olmak üzere üçgün boyunca teste alınmıştır. Çalışma 4 haftalık süreçte tamamlanmıştır. Aşamalıtest, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliği 1. sınıfta öğrenimgören 61 öğrenciye uygulanmıştır. Elde edilensonuçlar SPSS programı ile analiz edilmiştir.Beklenen/Geçici SonuçÇoktan seçmeli testi alanöğrencilerin yanıtlama performansları ile aşamalı test alan öğrencininyanıtlama performansları karşılaştırıldığında öğrencilerin ortalama puanlarıarasında anlamlı bir fark görülmemiştir; Ancak aşamalı teste katılanöğrencilerin test maddelerini daha zor bulduklarını ifade etmişlerdir. Çoktanseçmeli test alan öğrenciler ile aşamalı teste katılan öğrencilerin birdakikalık dikkat frekansları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkgörülmemiştir. Aşamalı test alan öğrencilerin birinci aşamaya ve ikinci aşamayaverdikleri yanıt performansları karşılaştırıldığında, öğrencilerin ikinciaşamada yanıtlama performanslarının düştüğü istatistiki olarak kanıtlanmıştır.Benzer şekilde ikinci aşamaya katılan öğrencilerin yanıtlama performansları ilesoru maddelerinin zorluk düzeyleri hakkında görüşleri arasında paralellikbulunmaktadır. Aşamalı test alan öğrencilerin dikkat düzeyleri, yanıtlamaperformansının aksine artmıştır. Sonuç olarak öğrencilerin yanıtlamaperformansları düştükçe bir dakikalık dikkat frekanslarının arttığı ortayaçıkmıştır.