Bierstuben, cottages and art deco: regionalism, nationalism and internationalism at the Belgian world fairs

Tussen 1885 en 1914 waren er niet minder dan zeven wereldtentoonstellingen in België. In het interbellum volgden er slechts twee. Na een korte inleiding op de wereldtentoonstellingen en hun internationale context focussen we op de tegenstelling tussen regionalisme, nationalisme en internationalisme die op die worldfairs zichtbaar werd. Met het oog daarop bekijken we de aanwezigheid van regionale en modernistische architecturale stijlen in zowel de landenpaviljoenen als meer speciaal in de etnografische voorstellingen van oude steden en regio’s, waarvan steevast ook cafés deel uitmaakten. In de architectuur blijkt er vóór de oorlog, net zoals in de literatuur en beeldende kunst, niet zo’n grote afstand als doorgaans aangenomen wordt te bestaan tussen de voorkeur voor het regionalisme en het internationalisme dat geproclameerd wordt. Die dubbelzinnigheid, zichtbaar bijvoorbeeld in de cottagestijl, spoort met het nauwelijks verborgen nationalisme dat aan de internationale tentoonstellingen van meet af aan ten grondslag lag. Na de oorlog blijven wereldtentoonstellingen ingeschakeld worden in een nationaal programma, ook al zijn er verschuivingen merkbaar. Zo worden in toenemende mate arbeiderspopulaties erbij betrokken en groeit om zo te zeggen evenredig het aandeel van attractie en vermaak. Toch verschilt het ‘universele regionalisme’ dat bijvoorbeeld aan tuinsteden merkbaar is, niet van dat van de cottages voor de Eerste Wereldoorlog. Daarmee is ook de breuk gerelativeerd die zou bestaan tussen de vooroorlogse en de naoorlogse cultuur en kunst.There were no fewer than six world fairs in Belgium between 1885 and 1914, while in the interwar period two more would follow. After a short introduction on the world fairs and their international context, the article focuses on the interplay among regionalism, nationalism and internationalism that was visible at these international expositions. We therefore analyse the presence of regional and modernist architectural styles in both the national pavilions and the ethnographic representations of old towns and regions, of which cafes always were a part. Contrary to what is generally presumed, before World War I in architecture - like in literature and the visual arts - there was not such a large distance between a preference for regionalism or internationalism. This ambiguity, visible for example in the cottage style, goes together with the barely concealed nationalism which, from the beginning, constituted the base of the international expositions. After the war, the world fairs continue to play a nationalistic role, although certain changes can be detected. Thus, the labouring classes are increasingly involved, while the share of attractions and amusement increases. Nevertheless, the "universal regionalism" that can be seen in the garden cities does not differ substantially from that of the cottages during the pre-war period. This way also the supposed fault line between the pre-war and the post-war culture and art is relativized