Van Vis Viva tot Bewegungskraft: Freuds psychische energie in historisch perspectief

Het is genoegzaam bekend dat de exacte wetenschappen altijd de taal hebben aangereikt door middel waarvan Freud het psychisme articuleerde. Waar Freud in Het Ontwerp echter nog overtuigd leek van de continuïteit en mogelijke isomorfie tussen de fysicalistische fysiologie en de natuurwetenschappelijke psychologie, heeft hij het in Aan gene zijde van het lustprincipe over de noodzaak “leentjebuur te spelen bij de biologische wetenschap”, en over “de beeldspraak” die hij aan haar heeft ontleend om de psychische fenomenen te beschrijven. Deze paper onderzoekt de manier waarop de specifieke fysicalistische semantiek van één zo’n geleend woord, het concept ‘(psychische) energie’, Freuds metapsychologische articulatie van het psychisme heeft geconditioneerd. Het algemene kader voor deze studie wordt gevormd door het historische conflict tussen interpretaties (en meer specifiek de antinomie tussen de mechanisch-causale en de teleologische interpretatie) in het begrijpen van mens en wereld. Doorheen een schets van het Vis Viva debat tussen Leibniz en Descartes aan het begin van de moderniteit worden de twee conceptuele schema’s rond het begrip energie (als Bewegungskraft enerzijds, en als dynamische essentie anderzijds) geëxpliciteerd, en geplaatst binnen de historische spanning tussen de kwantitatief-fysische en kwalitatief-metafysische verklaring. Vervolgens wordt aangetoond hoe de definitieve affirmatie van energie als kinesis in de 20ste eeuw Freuds denken heeft beïnvloed, en een expliciete thematisering van het subject als intentionele structuur heeft bemoeilijkt