Stad en natuur: l'art public 1893-1912

In 1893 werd de Belgische vereniging L‟Art Public opgericht door een amalgaam van kunstenaars, schrijvers, architecten en onderwijskundigen. Ze streefde naar een artistieke en sociale harmonisatie waartoe de stad het medium zou vormen. De oppositie tussen stad en natuur nam in het discours van L‟Art Public een prominente plaats in. Zo kende Camille Lemonnier in L’Art Public, het gelijknamige blad van de vereniging, het bezoek van de stadsbewoner aan de natuur een rituele en zelfs sacrale dimensie toe. Maurice Maeterlinck schreef over „l‟immense regret de la forêt originelle au fond du coeur de l‟homme.‟ Het discours van L‟Art Public kaderde aldus in een verhaal van verlies van een „natuurlijke‟ levenswijze dat in de Europese cultuur van het einde van de negentiende eeuw op de voorgrond trad. Aan de hand van een analyse van tekst en beeld schetst deze paper de inzet van de begrippen stad en natuur in L’Art Public. Het centrale argument is dat de „natuurcultus‟ van schrijvers zoals Maeterlinck en Lemonnier gaandeweg werd ingezet in een uitgesproken 29 normerend discours. Het begrippenpaar stad/natuur kreeg hierbij een sterke morele lading (verderfelijk/zuiver) en werd ingeschakeld in een reeks andere binaire begrippen die op dat moment ook de opkomende stedenbouwkundige discipline kenmerkten, zoals orde/chaos en regulering/ongecontroleerde groei. Heimwee naar de natuur werd aldus omgebogen naar een streven naar een zuivering van stad en land, een streven dat zich in de daaropvolgende decennia in de stedenbouw onder meer zou vertalen in het zoneringsprincipe