Occupational burdens in special educators working with intellectually disabled students

Wstęp: W artykule przedstawiono wyniki subiektywnego pomiaru obciążeń zawodowych pedagogów specjalnych (oligofrenopedagogów) pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie. Opisano specyficzne uwarunkowania stresu zawodowego oligofrenopedagogów oraz zasygnalizowano potrzebę badań, w obszarze stresu zawodowego i ryzyka wypalenia, dotyczących tej grupy zawodowej. Materiał i metody: Do pomiaru stresu zawodowego użyto „Kwestionariusza Obciążeń Zawodowych Pedagoga" (KOZP) Plichty i Pyżalskiego. Wyniki badania nauczycielek (pedagogów specjalnych o specjalności oligofrenopedagog) (N = 100) z łódzkich szkół specjalnych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną (upośledzeniem umysłowym) porównano z wynikami badania nauczycieli z losowej grupy porównawczej (N = 429) ze szkół publicznych z województwa łódzkiego. Następnie wyniki opracowano zgodnie z normami wyznaczonymi dla KOZP. Wyniki: Odnotowano znaczący odsetek badanych osób uzyskujących wysokie wyniki w zakresie odczuwanego stresu zawodowego (sytuacje konfliktowe - 45%, obciążenia organizacyjne - 31%, brak sensu pracy - 40%, wynik globalny - 40%). Nie zaobserwowano związku stresu ze stażem pracy. Odnotowano natomiast istotne różnice w zakresie siły odczuwania poszczególnych obciążeń między badanymi grupami. Wnioski: Uzyskane wyniki wskazują m.in. na konieczność silniejszego wsparcia pedagogów specjalnych pracujących z niepełnosprawnymi intelektualnie i potrzebę działań profilaktycznych i zaradczych zarówno na poziomie indywidualnym, jak i organizacyjnym (szczególnie w zakresie poprawy relacji międzyludzkich w miejscu pracy). Mimo zaobserwowanych różnic można wnioskować o generalnym podobieństwie struktury (rankingu) odczuwanych obciążeń między badanymi pedagogami specjalnymi a nauczycielami pracującymi w szkołach dla dzieci bez niepełnosprawności intelektualnej. Med. Pr. 2014;65(2):239–250Background: The article presents the results of psychosocial burdens in special educators (specialists in the field of oligophrenopedagogy) with intellectually disabled students. In theoretical part, specific context of occupational stress in special educators was introduced. Additionally, the need of broader research context regarding occupational stress and the risk of burnout in special educators working with intellectually disabled individuals were included. Material and Methods: The results were obtained using Plichta and Pyżalski's Questionnaire of Occupational Burdens in Teaching (QOBT). The presented results are based on a research sample (N = 100) of special educators (female) teaching intellectually disabled students attending special schools in the city of Łódź. The obtained results were compared with the results coming from a large random sample of public school teachers working with non-intellectually disabled children from the Łodź voivodeship (N = 429) and referred to the norms of QOBT. Results: The results show significant percentage of respondents obtaining high level of occupational burdens (conflict situations - 45%, organizational burdens - 31%, lack of work sense - 40%, global score - 40%). Seniority is not related to the level of burdens. Some significant differences concerning the level of occupational burdens between both groups of teachers were found. Conclusions: The study showed e.g. the strong need for supporting special educators in the workplace context and the need of implementing preventive and remedial measures at both individual and organizational levels (especially in terms of improving personal relationships in a workplace). Generally, the results show similarity of the stressors' ranking in special educators and school teachers working with non-intellectually disabled children. Med Pr 2014;65(2):239–25