Çalışma hayatında işe ve aile rollerine adanmışlığın zenginleşme ve tükenme psikolojileri üzerindeki etkileri

Türk toplumunda iş ve aile arakesitinin genişletilmiş bir modelini sunarak, iş ve aile rolleri arasındaki zenginleşme ve tükenmenin anlamlı ilişkilerini belirlemeyi amaçlayan çalışmanın örneklemi 388 akademik personelden oluşmaktadır. Çalışmada bir role verilen duygusal tepkimelerin, negatif ya da pozitif olan yapı kimliği ile bütünleştirerek oluşturulan zenginleşme ve tükenmenin, birbirine zıt olan varsayımları inceleme konusu yapılmıştır. Modelde, kaynak, duygu ve bağlanma gibi, çoklu yapıları içeren karmaşık çok adımlı süreçler olarak tükenme ve zenginleşme süreçleri sunulmuştur. Çalışmada, rolden elde edilen kaynaklar ile birlikte bir role bağlanmanın diğer role bağlanma ile bağını kuran hem zenginleşme hem de tükenme süreçleri birlikte incelenmiştir. Ayrıca tekil rol içinde hem zenginleşme hem de tükenme süreçlerinde bağlanmanın aracı rolüne ve de bir role bağlanmanın diğer role bağlanma ile bağ kuran hem zenginleşme hem de tükenme süreçlerinde diğer role verilen önemin biçimleyici rolüne bakılmıştır. İş ve aile rolleriyle ilişkili olan güçlü cinsiyet rol beklentileri yüzünden, bütünsel örneklem çözümlemeleri ardından kadın ve erkek ayrımına giderek, tükenme ve zenginleşme süreçlerinde cinsiyet farklılıkları da incelenmiştir. Bulgular, tekil roller içinde tükenme yaşanmadığı sadece zenginleşmenin var olduğunu gösteriyor. Roller içindeki bu zenginleşme sürecinde, kaynak-bağlanmaduygu ilişkilerinde, role bağlanmanın kısmi aracılık etkiye sahip olduğu görülmektedir. Bulgular ayrıca, roller arasında, hem tükenme hem de zenginleşme süreçlerinin var olduğunu, sadece, yönü aileden işe olan duygubağlanma ilişkilerinde işin öneminin düzenleyici rolü bulunduğunu ve hem cinsiyetin hem de ilişkilerin yönünün, kişinin zenginleşme ya da tükenme tecrübe edip etmediğini belirleme de bir mesele olduğunu ve ayrım yarattığını göstermektedir