Contemporary approach to primary prophylaxis of venous thromboembolism regarding the impact of risk factors on anticoagulation therapy duration

Odgovarajuća tromboprofilaksa podrazumeva pravovremeno identifikovanje reverzibilnih i ireverzibilnih faktora rizika za venski tromboembolizam (VTE), kao i njihovu kategorizaciju. Podaci da najveći procenat plućnih embolija nastaje kod bolesnika sa nehirurškim oboljenjima i da se kod hirurški lečenih bolesnika VTE uglavnom javlja posle otpusta iz bolnice nameću potrebu za odgovarajućom zaštitom od VTE osoba obolelih od inflamatornih oboljenja, akutnih bolesti i drugih nehirurških oboljenja, kao i produženjem i optimalizacijom antikoagulantnog režima posle hirurških intervencija u primarnoj profilaksi VTE. Kao gotovo potpuno neprepoznate i u praksi zanemarene značajne faktore rizika za VTE posebno ističemo hroničnu opstruktivnu bolest pluća (HOBP) i insuficijenciju srca, naročito kod bolesnika koji pripadaju trećoj i četvrtoj funkcionalnoj klasi prema klasifikaciji Njujorškog udruženja za srce (NYHA III i IV) sa značajno smanjenom funkcijom leve komore. Postoji opasnost da se kod bolesnika sa HOBP znaci dispneje i kašalj jednostrano pogrešno protumače kao tipični simptomi uzrokovani isključivo osnovnom respiratornom bolešću, a da se znaci pogoršanja oboljenja kod osoba s insuficijencijom srca pripišu samo pogoršanju kardijalnog statusa, zanemarujući mogućnost da je u osnovi reč o plućnom tromboembolizmu koji nije na odgovarajući način prepoznat i lečen. Savremeni način života pogoduje nastanku novih faktora rizika za VTE, kao što je 'putnička' tromboza, naročito kod osoba koje lete na dugačkim avionskim linijama, kao i ljudi koji veći deo dana sede ispred kompjutera (engl. e-thrombosis). Utvrđivanje i prepoznavanje faktora rizika za VTE, naročito zanemarenih nehirurških, i istovremenog postojanja višestrukih faktora rizika u određenom vremenskom intervalu neophodno je radi određivanja odgovarajućeg antikoagulantnog terapijskog režima kod bolesnika s nehirurškim oboljenjima i onih koji su hirurški lečeni u primarnoj prevenciji VTE.Adequate thromboprophylaxis primarily requires timely detection of reversible and irreversible risk factors of venous thromboembolism (VTE) and their categorization. It is important to note that the highest percentage of VTE episodes occur in non-surgical (medical) patients and that VTE develops in a large number of surgical patients upon hospital discharge; this emphasizes the need for adequate VTE prevention in inflammatory diseases, acute medical illness and other medical diseases as well as for prolonging and optimizing the anticoagulant regimen after surgical intervention in the primary VTE prophylaxis. As almost completely unrecognized and neglected major risk factors of VTE in clinical practice, we particularly point out the chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and heart failure, especially in NYHA functional class III and IV patients with significantly reduced left heart ventricle. It is necessary to raise clinicians' awareness of a potential danger from wrongly and one-sidedly interpreted dyspnea and coughing signs in patients with COPD as typical symptoms of basic respiratory disease as well as from ascribing the signs of disease aggravation in heart failure patients exclusively to cardial status worsening, neglecting the possibility of having unrecognized and untreated pulmonary embolism at issue. Contemporary way of life enhances the development of new VTE risk factors such as traveler's thrombosis, in particular during long-haul flights as well as in individuals sitting at a computer for prolonged periods (e-thrombosis). Determining and recognizing VTE risk factors, especially those formerly neglected nonsurgical ones and simultaneous presence of multiple risk factors within a given period is required for defining an adequate anticoagulant regimen in primary VTE prophylaxis for surgical and non-surgical (medical) patients