Regulae Iuris: A Lasting and Universal Vehicle of Legal Knowledge

The article discusses the significance of Latin legal rules (regulae iuris, maximae iuris, dicta) for European legal culture. One of the areas explored by the authors is the relationship between the content of these rules and the language in which they were written down, i.e. Latin. Section one provides an overview of the origin, sources, and techniques of formulating legal rules by the jurisprudence of the ancient Roman state, with particular focus on the history of development of ius Romanum. After the dissolution of the Western Roman Empire (476 AD), the Church became the custodian of the values embedded in Roman law in Western Europe. Not only did she treasure precious scrolls containing ancient legal wisdom for the future generations but also implemented many Roman regulations in her internal legal system, as expressed in the paroemia Ecclesia vivit lege romana. This issue is addressed in section two. An important vehicle of disseminating the Roman legal thought, including its paroemias, was the Latin language. The ancient Romans contributed to its increasing circulation through rapid political expansion. Over time, Latin also elevated to the rank of the language of the Western Church. Because of that, it continued to prevail, also as a durable carrier of legal knowledge. This phenomenon isdiscussed in section three. The last section covers some facets of the use, application, and impact of Latin legal rules on modern legal science.Antoni Dębiński: antoni.debinski@kul.plMagdalena Pyter: magdalena.pyter@kul.plMichal Skřejpek: skrejpek@prf.cuni.czAntoni Dębiński – Professor at the Department of Roman Law at the Faculty of Law, Canon Law and Administration of the John Paul II Catholic University of Lublin, PolandMagdalena Pyter – Professor at the Department of Local Government Law and Administration Science at the Faculty of Law, Canon Law and Administration of the John Paul II Catholic University of Lublin, PolandMichal Skřejpek – Professor at the Faculty of Law of Charles University in Prague, Czech RepublicAntoni Dębiński - The John Paul II Catholic University of Lublin, PolandMagdalena Pyter - The John Paul II Catholic University of Lublin, PolandMichal Skřejpek - Charles University, Czech RepublicAlexandrowicz P., Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej, Poznań 2020.Berman H.J., Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, transl. S. Amsterdamski, Warsaw 1995.Biondi B., Il diritto romano cristiano, Giuffrè, vol. I, Milano 1952.Burczak K., Dębiński A., Jońca M., Łacińskie sentencje i powiedzenia prawnicze, ed. III, Warsaw 2018.Burczak K., Łacina trwałym nośnikiem myśli prawniczej, “Monitor Prawniczy” 2009, no. 4, pp. 186–189.Burczak K., Quinque compilationes antiquae przykładem systematyki oraz współpracy ustawodawcy, sądów i uniwersytetu, Lublin 2020.Dębiński A., Church and Roman Law, Lublin 2010.Dębiński A., Kościół i prawo rzymskie, ed. II, Lublin 2008.Dębiński A., Reguły prawne Bonifacego VIII. Źródła i znaczenie, (in:) M. Mikołajczyk (ed.) (et al.:), O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, t. I, Białystok – Katowice 2010.Dębiński A., Rzymskie praw prywatne. Kompendium, Warsaw 2017.Dębiński A., Wiedza o prawie w ujęciu Izydora z Sewilli, “Studia Prawnicze KUL” 2020, no. 1(89) pp. 125–141.Dębiński A., Jońca M. (eds.), Leksykon tradycji rzymskiego prawa prywatnego. Podstawowe pojęcia, Warsaw 2016.Hermann M., O łacinie tylko dobrze. De lingua latina nil nisi bene. Język łaciński i grecko-łacińskie dziedzictwo kulturowe we współczesnej Europie, Crakow 2014.Izydor z Sewilii. O prawach, opracowanie A. Dębiński, M. Jońca, Lublin 2021.Jońca M., Rzymskie prawo karne. Instytucje, Lublin 2021.Jońca M., Prawo rzymskie. Marginalia, ed. II, Lublin 2015.Jońca M. (ed.), Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia, Warsaw 2022.Kacprzak A., Krzynówek J., Wołodkiewicz W., “Regulae iuris.” Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej, Warsaw 2006.Kaczmarkowski M., Historia języka łacińskiego od czasów najdawniejszych do dziś, “Vox Patrum” 1986, no. 11, pp. 477–504.Kaschaker P., Europa und das römische Recht, Munich/Berlin 1953.Korporowicz Ł., Prawo rzymskie w orzecznictwie Izby Lordów w latach 1876–2009, Łódź 2016.Korporowicz Ł., Prawo rzymskie w wybranych orzeczeniach Izby Lordów w latach 1999–2009, “Z Dziejów Prawa” 2011, no. 4.Kosior W., Prawo rzymskie w orzecznictwie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych Ameryki,“Zeszyty Prawnicze” 2018, no. 1.Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warsaw 1988.Leraczyk I., Rzymskie prawo karne. Bibliografia, Lublin 2021.Litewski W., Podstawowe wartości prawa rzymskiego, Kraków 2001.Marzec Ł., Czy prawo rzymskie pokonało Kanał La Manche? “Krakowskie Studia z Dziejów Historii Państwa i Prawa” 2008, no. 2.Marzec Ł., Prawo rzymskie -składnik angielskiej doktryny i praktyki prawa narodów?, “Zeszyty Prawnicze” 2002, no. 2.Merzbacher F., Die Parömie «Legista sine canonibus parum valet, canonista sine legibus nihil», “Studia Gratiana” 1967, no. 13, p. 281.Mikołajczak A., Łacina w kulturze polskiej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2005.Prutis S., “Korzenie” słuszności jako zasady wiodącej prawa prywatnego, “Białostockie Studia Prawnicze” 2014, no. 17.Pyter M., Miejsce dyscyplin historycznoprawnych w wykształceniu jurydycznym w okresie międzywojennym, “Roczniki Nauk Prawnych” 2004, no. 1, pp. 105–128.Pyter M., Oswald Balzer i lwowska szkoła historycznoprawna, Lublin 2010.Pyter M., Swoboda nauczania prawa na uniwersytetach galicyjskich na przełomie XIX i XX w., (in:) M. Pyter (ed.), Studia prawnicze a rzeczywistość zawodowa, Lublin 2009, pp. 31–45.Pyter M., Współpraca ośrodka lwowskiego i lubelskiego w zakresie nauczania prawa rzymskiego, (in:) A. Dębiński, M. Pyter, B. Czech-Jezierska (eds.), Nauki prawne pomiędzy tradycją a współczesnością. Prace dedykowane Profesorowi Longchamps de Berier w 70. rocznicę śmierci, Lublin 2011, pp. 139–165.Sacher A., Zasada nieretroaktywności prawa w prawie rzymskim i kanonicznym, Lublin 2021.Skřejpek M., Bibliographia iuris romani criminalis. Bibliography of Roman criminal law, Prague 2021.Skřejpek M., Lex et ius. Zákony a právo antického Říma, Plzeň 2018.Skřejpek M., Římskoprávní zásady v Koldínově díle “Práva městská království českého”, Všehrd 2010.Stein P., Regulae iuris: from juristic rules to legal maxims, Edinburgh 1966.Stroh W., Łacina umarła, niech żyje łacina! Mała historia wielkiego języka, trans. A. Arnd, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2013.Szczepankowska I., Język prawny I Rzeczypospolitej w “Zbiorze praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego, Białystok 2004.Wyrwińska K., Prawo rzymskie kluczem do zrozumienia dziedzictwa prawnego Europy. Uwagi na marginesie europejskich tendencji do harmonizacji prawa prywatnego, (in:) W. Uruszczak, P. Święcicka, A. Kramer (eds.), Leges sapere. Studia i szkice dedykowane profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, Kraków 2008, pp. 697–706.274496