Kur’an’da Ahlâk Olgusu ve İnşâ Örnekleri

Kur’an, genel anlamda insanın eğitimiyle ilgilendiği gibi onların iç dünyalarının ihyasına da büyük bir önem verir. Şems Sûresi’nde yer alan “Nefsini arındıran elbette kurtuluşa ermiştir. Onu kötülüklere boğan da ziyan etmiştir” şeklindeki ayetler, insanın iç dünyasını ihya, ahlâkını inşa etmeye yöneliktir. Hz. Peygamber’in ahlâkının nasıl olduğu konusunda bilgi isteyenlere Hz. Âişe’nin, “Siz hiç Kur’an okumuyor musunuz? Onun ahlâkı Kur’an’dı” şeklinde cevap vermesi, Kur’an’ın ahlâk inşasındaki rolüne işaret eden önemli bir ifadedir. Bu yönüyle Kur’an, baştan sona bir ahlâk kitabıdır ve muhataplarının şahsiyetini, ahlâk üzerinden inşa etmeyi gaye edinmiştir. Bu sebeple ahlâk, önemli bir kavram olarak Kur’an’ın öğretileri arasında yerini almış ve geldiği toplumu bu esas üzere inşa ve ihya etmiştir. Hz. Peygamber’in: “Ben güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim.” buyurması, ahlâk olmadan dinin eksik kalacağına, gerçek anlamda bir dindarlıktan söz edilemeyeceğine dair bir beyandır. Bu sebeple Kur’an; iman, ibadet ve ahlâkı birbirinden ayırmaksızın bir bütün olarak değerlendirir ve bu üç önemli olgunun birbirinin ayrılmaz parçası olduğunu her vesile ile öne çıkarır. Bir örnek üzerinden izah etmek gerekirse Kur’an, namazdan bahsederken, “Namazı kıl. Çünkü namaz, hayâsızlıktan ve çirkin işlerden alıkoyar ” ifadesiyle müminlere, namazın Allah ile buluşmayı ifade eden temel bir ibadet olduğuna, bunun yanında muhataplarının ahlâkının inşasında ne derece fonksiyonel olduğuna dikkat çeker. Böylece iman edenlerin, Allah ile her gün beş vakit buluşmak gibi bir görevi olduğunu hatırlatırken, bu vesileyle ahlâkî olgunluğa ulaşacaklarına da vurgu yapar. Bu araştırmada, Kur’an’ın ahlâk kavramına yüklediği anlam üzerinde durulacak ve Kur’an ile inşa edilmiş bir şahsiyetin nasıl bir kişiliğe sahip olması gerektiği, özellikle Hz. Peygamber’in şahsiyeti üzerinden örneklendirilerek tespit edilmeye çalışılacaktır