KAYSERİ METEOROLOJİ İSTASYONUNDA GÖZLENMİŞ STANDART SÜRELİ YILLIK MAKSİMUM YAĞMUR SERİLERİNİN FREKANS VE TREND ANALİZLERİ

Meteoroloji Kayseri Bölge Müdürlüğünce 1950 – 2019 arası süreçte ölçülmüş 14 standart süreli yıllık maksimum yağmur (YMY) serilerine frekans analizi uygulanmıştır. 5 dakikadan 24 saate kadar 14 ardışık süreli YMY serilerinin her birine Chi2 (Kiy-kare), Kolmogorov-Smirnov ve Probability Plot Correlation Coefficent (Olasılık Çizgisi Korelasyon Katsayısı, OÇKK) uygunluk testleri yapılmıştır. Bu üç testin ağırlıklı olarak değerlendirilmesi sonucu, parametreleri olasılık-ağırlıklı momentler yöntemiyle hesaplanmış, Pearson-3 olarak ta bilinen, 3-parametreli gama olasılık dağılımı (P3-OAM) en uygun model olarak belirlenmiştir. Kayseri için 5 dakika ile 24 saat arası 14 standart süreli yıllık maksimum yağmur olaylarının, 2 yıldan 10 Bin yıla kadar çeşitli ortalama tekerrür periyotları için frekans tabloları ve şiddet-süre-tekerrür eğrileri oluşturulmuştur. Herhangi bir zaman serisinin belirli bir olasılık anlamlılığında trendi olup olmadığını belirlemek için, Mann-Kendall, Lineer Regresyon, Yenilikçi Şen yöntemleri yaygınlıkla uygulanmaktadır. Anılan YMY serileri ile bu üç yöntem kullanılarak yapılan trend analizleri sonucunda, Kayseri’de 1950 ile 2019 yılları sürecinde gözlenmiş olan 5 dakikadan 24 saate kadar 14 standart süreli yıllık maksimum yağmur serilerinde % 5’lik hata payı ile (% 95 anlamlılıkta) ‘artan trend’ olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Ekstrem yağış frekans analizleri, Trend analizi, İklim değişikliği.Frequency analyses are done with 14 standard-duration annual maximum rainfalls (AMR) series gauged by the Meteorology Kayseri Regional Directorate between 1950 and 2019 using the computer program. The goodness-of-fit tests of Chi2, Kolmogorov-Smirnov, and Probability Plot Correlation Coefficient (PPCC) are applied to each one of 14 sequential-duration AMR series from 5 minutes to 24 hours. By the overall weighted assessment of these three tests, the 3-parameter gamma distribution, which is also known as the Pearson-3 distribution, whose parameters are computed by the method of probability-weighted moments (P3-PWM) is determined to be the most suitable model. Frequency tablesand intensity-duration-frequency curves for various average return periods between 2 and 10 thousand years of thestandard-duration annual extreme rainfalls of durations from 5 minutes to 24 hours for Kayseri are obtained. Mann-Kendall, Linear Regression, Innovative Şen are commonly used methods for determining whether there is a trend or not in any time series at a certain significance probability. As a result of the trend analyses of the mentioned AMR seriesusing these three methods, it is determined that there is an ‘increasing trend’ with an error of 5 % (at 95 %significance)in the annual extreme rainfalls series of 14 standard durations from 5 minutes to 24 hours observed in Kayseri between 1950 and 2019.Key Words: Frequency analyses of extreme rainfalls series, Trend analysis, Climate change