Âli/Siz Alevilik’e Reddiye

Diese Studie befasst sich hauptsächlich mit dem Diskurs eines „Alevitentums ohne Ali“, der in den letzten Jahrzehnten entstanden ist und sich seitdem weit verbreitet hat. Dieser Diskurs wird auch heute noch häufig diskutiert und erfreut sich einer relativ großen Anhängerschaft. Dabei legen diejenigen, die die Idee eines Alevitentums ohne Ali zu verbreiten suchen, weder bei der inhaltlichen Präsentation des Themas noch bei der Auswahl der Quellen eine wissenschaftliche Haltung an den Tag, sondern vertreten viel mehr eine ideologische Position. Die Vertreter dieses konstruierten Diskurses konsultieren die Hauptquellen, auf die das Alevitentum zurückgeht oder von denen es inspiriert ist, entweder gar nicht oder ignorieren diese und versuchen, mit Argumenten, die nicht aus der alevitischen Tradition selbst stammen, einen Gegendiskurs zu entwickeln. Bei dieser ideologischen Haltung kann oder will offenbar nicht zwischen dem Phänomen eines politisierten Islams und der islamischen Tradition der Weisheit, aus der sich das Alevitentum und viele andere esoterische Lehren speisen, unterscheiden: Da eine Ablehnung des Islam als Ganzem dieser Ideologie als der kürzeste und bequemste Weg erscheint, flüchtet sie sich in einen Diskurs, demzufolge das Alevitentum außerhalb des Islam zu verorten sei. Andererseits wird auch behauptet, dass das im authentischen alevitischen Diskurs anzutreffende Bild Alis nicht der Realität entspräche, sondern durch und durch von den Gefühlen der Anhänger der Tradition bestimmt sei. Ohne Berücksichtigung der sufistischen Literatur stützt man sich auf die Hadith-Tradition, obwohl deren Authentizität Gegenstand heftiger Diskussion ist, und verkündet, dass ein anderes Bild von Ali existiere und dass dieses das wahre Bild sei. Die Aussage, dass die Vorstellung von Ali im Diskurs des Alevitentums rein fiktiv sei und dass Ali in Wirklichkeit so gewesen sein soll, wie er im Diskurs der sunnitischen islamischen Tradition beschrieben wurde, ist ein Derivat der Behauptung, dass das Alevitentum außerhalb des Islams zu verorten sei. Beide beruhen auf derselben ideologischen Position und sind Ergebnis einer willkürlichen Argumentation. Eine stichhaltige Begründung wurde bislang nicht vorgetragen. So scheint es vielmehr, dass derlei Behauptungen von einem mangelnden Verständnis des Diskurses einer jahrtausendealten Tradition herrühren. Ziel des vorliegenden Artikels ist es, diese Positionen zu widerlegen.This study mainly deals with the discourse of “Alevism without Ali”, which has emerged and become widespread in recent decades, and is still on the agenda today as the number of supporters relatively increase. Those who spread the discourse of Alevism without Ali more express their opinions in an ideological attitude than they exhibit any scientific attitude both in establishing the content of the subject and in selection of sources. In this constructed discourse, the main sources that the Alevi path uses or is inspired by are either never consulted, or often, despite the tradition’s own discourse, a counter-discourse was tried to be developed by ignoring these basic sources with arguments that not belong to the tradition itself. This ideological attitude, which cannot or does not want to reach a distinction between the politicized Islam phenomenon and the knowledge tradition of Islam on which Alevism and other esoteric teachings are fed on, fictionalises the discourse that Alevilik is non-Islamic as a way of escape by considering the total rejection of Islam is a short and ease way. On the other hand, it is stated that the image of Hz. Ali in the authentic Alevi discourse is not real and that this image is entirely the emotional fiction of the tradition. Ignoring the Sufi literature in particular, it is said that there is a different image of Hz. Ali based on the knowledge of the hadith tradition, a tradition in which fierce debates are carried out today about whether they are real or not, and it is indicated that this is the image of the real Ali. The emphasis that the idea of Ali is a fiction and that Ali is actually described in the discourse of the Sunni Islamic tradition is likewise a derivate of the discourse that Alevism is non-Islamic. However, this claim is a product of a random elite from the same ideological identity, and is still waiting to be confirmed. In our opinion, these claims stem from a lack of understanding of the ancient discourse of a tradition that lasts for thousands of years. For this reason, this paper, which is thought as a refusal, is discussed and treated within this framework.Bu çalışma en temelde son on yıllarda ortaya çıkıp yaygınlaşan, bugün de çokça gündeme gelen ve nispeten taraftar sayısında görece bir artışı sağlayan “Alisiz Alevilik” söylemini ele almaktadır. Alisiz Alevilik söylemini yayanlar, hem konu içeriğini yapılandırırken hem de kaynak seçiminde hiçbir bilimsel tutum sergilemedikleri gibi daha çok ideolojik bir tutum içerisinde görüş bildirmektedirler. Kurgulanmış bu söylem içerisinde Alevi yolunun beslendiği yahut esinlendiği ana kaynaklara ya hiç başvurulmamış ya da çoğu zaman geleneğin kendi söylemine rağmen bu temel kaynaklar göz ardı edilerek, geleneğin kendi içinden olmayan argümanlarla bir karşı söylem geliştirilmeye çalışılmıştır. Özellikle siyasallaştırılmış İslam fenomeni ile Aleviliğin ve diğer birçok ezoterik öğretinin beslendiği İslam’ın irfan geleneği arasında bir ayrıma varamayan veya varmak istemeyen bu ideolojik tutum, İslam’ın topyekûn reddedilmenin kestirme ve ferah bir yol olduğunu düşünerek Alevilik İslam dışıdır söylemini bir kaçış yolu olarak kurgulamaktadır. Diğer taraftan otantik Alevi söylemi içerisindeki Hz. Ali imgesinin de gerçekte olmadığı, bu imgenin tamamen geleneğin kendi duygusal kurgusu olduğu dillendirilmekte, özellikle tasavvuf literatürü göz ardı edilerek, bugün gerçek olup olmadıkları konusunda şiddetli tartışmaların yürütüldüğü bir geleneğin, hadis geleneğinin verilerini esas kabul edilerek farklı bir Hz. Ali imajının olduğu söylenmekte ve gerçek Ali imgesinin de bu olduğu belirtilmektedir. Aleviliğin söylemindeki Ali düşüncesinin bir kurgudan ibaret olduğunun ve gerçekte Hz. Ali’nin Sünni İslam geleneğin söyleminde tarif edildiği üzere olduğunun vurgulanması aynı şekilde Alevilik İslam dışıdır söyleminin bir türevidir. Oysa bu iddia aynı ideolojik aidiyet içerisinde gelişigüzel bir seçkinin ürünü olup hala gerekçelendirilmeyi beklemektedir. Bizce bu iddialar binlerce yıldır süregelen bir geleneğin kadim söyleminin anlaşılmamasından kaynaklanmaktadır. Bu sebeple de bir reddiye olarak düşünülmüş bu yazı bu çerçevede ele alınıp işlenmiştir