Procedury morfosyntaktyczne tworzenia leksykonu kolorów w języku niemieckim. Badanie wybranych podstawowych słów i niuansów kolorystycznych na podstawie danych

Farbbezeichnungen hängen u. a. von physiologischen, physikalischen bzw. kulturellen Faktoren ab, die das individuelle Wahrnehmungsvermögen und die daraus folgende Versprachlichung beeinflussen. Auf dieser Grundlage ist es interessant, die morpho-syntaktischen Verfahren zu untersuchen, die zur Bildung des deutschen Farblexikons von Grundfarbwörtern und Farbnuancierungen dienen. Vier aus dem Munsell-Farbsystem ausgewählte Grundfarbwörter (Gelb, Rot, Grün und Grau) und deren Nuancierungen wurden durch einen online-Fragebogen erhoben, eine Befragung, an der 101 deutsche Informanten teilgenommen haben. Zur Bezeichnung von Grundfarbwörtern bevorzugen die Informanten Adjektive (rot) bzw. Kompositionsverfahren (mausgrau). Derivationsverfahren (grünlich), Nominal- (zartes Helltürkis) und Adjektivphrasen (dunkles Rotbraun) werden hingegen spärlich verwendet. Statt Affixe (-lich) werden zur Bezeichnung von Farbschattierungen eher Strukturen bevorzugt, die eine spezifische Eigenschaft der Farbe (dunkelgrün) bzw. einen Vergleich (sonnengelb) ausdrücken. Qualitativ erweist sich das Spektrum der morpho-syntaktischen Verfahren des Deutschen zur Farbbezeichnung als ziemlich breit, aber quantitativ werden nur wenige davon ausgewählt und verwendet.Colour naming depend, i.a., on physiological, physical, or cultural factors that influence people’s ability to perceive and to name them. On this basis, it is interesting to examine the morpho-syntactic strategies used to build the German colour lexicon of basic colour terms and their nuances. Four basic colour terms (yellow, red, green, and grey) and their nuances have been selected from the Munsell colour system and investigated through an online questionnaire. One hundred and one German participants took part in the survey. For the designation of basic colour words, the informants prefer simple adjectives (rot ‘red’) or compositional strategies (mausgrau ‘mouse grey’). Derivational strategies (grünlich ‘greenish’), noun phrases (zartes Helltürkis ‘delicate light turquoise’), and adjective phrases (dunkles rotbraun ‘dark reddish brown’), on the other hand, are rarely used. Instead of affixes (-lich), structures expressing a specific property of the colour (dunkelgrün ‘dark green’) or a comparison (sonnengelb ‘sunny yellow’) are preferred to denote colour shades. Qualitatively, the spectrum of German morpho-syntactic structures to name colours seems to be quite broad, but quantitatively, only a few of them are actually selected and used.Nazywanie kolorów zależy m.in. od czynników fizjologicznych, fizycznych lub kulturowych, które wpływają na zdolność ludzi do ich postrzegania i nazywania. Biorąc to pod uwagę, interesujące jest zbadanie strategii morfosyntaktycznych stosowanych do budowania niemieckiego leksykonu kolorów podstawowych terminów kolorystycznych i ich niuansów. Cztery podstawowe terminy dotyczące kolorów (żółty, czerwony, zielony i szary) oraz ich niuanse zostały wybrane z systemu barw Munsella i zbadane za pomocą kwestionariusza internetowego. W ankiecie wzięło udział 101 niemieckich uczestników. Do oznaczania słów w podstawowych kolorach informatorzy preferowali proste przymiotniki (rot ‘czerwony’) lub strategie kompozycyjne (mausgrau ‘szarość myszy’). Rzadko natomiast używano strategii derywacyjnych (grünlich ‘zielonkawy’), fraz rzeczownikowych (zartes Helltürkis ‘delikatny jasny turkus’) i fraz przymiotnikowych (dunkles rotbraun ‘ciemnoczerwono-brązowy’). Zamiast afiksów (-lich) preferowane są struktury wyrażające określoną właściwość koloru (dunkelgrün ‘ciemnozielony’) lub porównanie (sonnengelb ‘słoneczna żółć’) w celu oznaczenia odcieni kolorów. Jakościowo spektrum niemieckich struktur morfosyntaktycznych do nazywania kolorów wydaje się dość szerokie, ale ilościowo tylko kilka z nich jest faktycznie wybieranych i używanych