Određivanje toksičnosti sedimenta povezane s policikličkim aromatskim ugljikovodicima – PAH duž istočne obale Jadranskog mora

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) were investigated in the sediments at 24 locations in the coastal area of Adriatic Sea. Total PAH concentrations ranged from 14,98 to 26145,62 µg kg-1, with the highest levels determined in the sediments of Šibenik Bay and the lowest in the sediment near Island of Pag. Unsubstituted PAH were prevailing PAH group in the sediments from the Šibenik Bay and in the Coastal area, while methyl-substituted PAH were dominant group in the sediments of the Kaštela Bay. In order to estimate the possible toxicological significance of PAH concentrations, Sediment Quality Assessment was done according to three different sets of sediment quality guidelines. A high environmental risk was calculated for each station in Šibenik Bay; for the station in vicinity of the Industrial port of Split and for the two stations in Coastal zone. Low environmental risk was determined in less urbanised areas such as Island of Pag. Sediment extracts were further analysed for acute toxicity by measurements of decrease in bioluminescence upon exposure to sediment extracts. Obtained results show disagreement between sediment toxicity predicted upon PAH levels in sediment and experimentally obtained sediment toxicity. Sediment extracts in which low PAH levels were measured showed high acute toxicity indicating that concentrations of PAH alone are a poor indicator of sediment toxicity. Correlation analysis between concentrations of specific PAH compounds and toxicity revealed the strongest association between acute sediment toxicity and sulphur-containing PAH suggesting the S-PAH should be considered in sediment toxicity assessment.Policiklički aromatski ugljikovodici - PAH istraživani su u sedimentu na 24 lokacije u priobalnom području Jadranskog mora. Ukupna koncentracija PAH-ova u sedimentu (T-PAH) iznosila je od 14,98 do 26415 µg kg-1. Najviša vrijednost masenog udjela T-PAH –ova izmjerena je u sedimentu Šibenskog zaljeva. Na većini postaja u Priobalnom području te na svim postajama u Šibenskom zaljevu, ne-supstituirani PAH-ovi bili su dominantni spojevi u sedimentu; dok je sediment na svim postajama u Kaštelanskom zaljevu bio obogaćen metil-supstituiranim PAH-ovima (Me-PAH). Kako bi se odredila toksičnost sedimenta te procijenila opasnost za zdravlje okoliša, kvaliteta sedimenta istražena je primjenom triju različitih smjernica za procjenu stanja sedimenta - SQG. Visok rizik za okoliš izračunat je za sve lokacije u Šibenskom zaljevu; za jednu postaju u Kaštelanskom zaljevu, smještenu u blizini industrijske luke Split; te za dvije postaje u priobalju. Nizak rizik za zdravlje okoliša utvrđen je na postajama udaljenim od urbanih područja kao što je otok Pag. Akutna toksičnost sedimenta dodatno je analizirana mjerenjem smanjenja intenziteta bakterijske bioluminiscencije nakon izlaganja ekstraktima uzoraka sedimenta. Dobiveni rezultati o akutnoj toksičnosti razlikuju se od rezultata dobivenih primjenom smjernica za procjenu kvalitete sedimenta. Ekstrakti uzoraka sedimenta u kojima su izmjerene niske vrijednosti masenih udjela PAH-ova uzrokovali su visoku akutnu toksičnost iz čega proizlazi da procjena toksičnosti sedimenta uzimanjem u obzir samo masenih udjela PAH-ova u sedimentu nije dobar pokazatelj stanja toksičnosti sedimenta. Analizom korelacije između masenih udjela specifičnih grupa PAH-ova u sedimentu i akutne toksičnosti ekstrakata sedimenta, utvrđena je jaka povezanost toksičnosti sa skupinom PAH-ova koji u svojoj strukturi sadrže atom sumpora (S-PAH), što upućuje da je prilikom procjene stanja sedimenta potrebno uzeti u obzir i S-PAH-ove