Akdeniz 7. uluslararası sosyal bilimler kongresi Hadisler bağlamında ailede mahremiyet

Mahremiyet sözcüğü, etimolojik kökeninde (Latince inümus) “en iç, en derin iç” anlamına gelmekte, “iç bilinç ya da bir kişinin en gizli gerçekliğinin bilgisi” manasını taşımaktadır. Bu çerçevede mahremiyet bir kişinin en derinliğinde var olan şeyler olarak tanımlanabilir. Bazıları da mahremiyeti kişisel kontrol, kişiler arası etkileşimleri düzenleme süreci olarak da tanımlamaktadır. Kur’an-ı Kerim’in hassasiyetle üzerinde durduğu hususlardan birisi de mahremiyettir. “Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının, zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın” buyrulur (Hucurât, 12). Ayetin hadislerdeki iz düşümü ise şöyledir: Allah Rasulü (s.a.s): “Zandan sakının. Zira zan, sözlerin en yalanıdır. Birbirinizin eksikliğini görmeye ve işitmeye çalışmayın. Birbirinizin mahremiyetini araştırmayın. Birbirinize haset etmeyin. Birbirinize arkanızı çevirip küsmeyin. Birbirinize nefret ve düşmanlık da beslemeyin. Ey Allah’ın kulları! Birbirinize kardeş olun!” buyurmuştur (Buhârî, Vesâyâ, 8; Nikâh, 45). Ailede mahremiyet özel hayatın saygınlığıdır. Ailenin mahremiyeti mesken masuniyeti, mesken dokunulmazlığı ile başlar. Kuran-ı Kerim’de; “Ey iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi hissettirip (izin alıp) ev sahiplerine selâm vermeden girmeyin” (Nûr, 27) buyrulur. Bu çerçevede Allah Teâlâ, bütün Mü’minleri ailenin mahremiyetine saygı göstermeleri hususunda uyarmaktadır. Sevgili Peygamberimiz de “Sizden biriniz üç defa izin istediği zaman kendisine izin verilmezse hemen geri dönsün” buyurarak evlere ancak izin alınarak girilmesinin gerekliliğine vurgu yapmıştır (Buhârî, İstizan, 13). Burada amaç aile mahremiyetini korumaktır. Hz. Peygamber ailede mahrem olan kişiye karşı dahi hassasiyet gösterilmesini tavsiye etmiştir: “Hz. Peygamber’e (s.a.s) gelip annesinin bakımıyla meşgul olduğunu ve izin almadan odasına girip giremeyeceğini soran bir sahâbîye Rasûlullah’ın (s.a.s), annesini çıplak olarak görmek istemiyorsa izin alması gerektiğini söylemesi” (Muvatta, İsti’zan, 1) konunun hassasiyetini göstermesi bakımından mühimdir. Sevgili Peygamberimiz aile hayatının mahremiyetine verdiği önemi sözlü beyanları yanında uygulamalarıyla da bizzat göstermiştir. Peygamberimiz evinde eşiyle birlikte otururken bir kişinin kendilerini duvarın gediğinden gözlediğini fark etti. Bu kişi, Allah Rasûlü’nün (s.a.s) bazı sahabilerle paylaştığı özel sırları etrafa yaymasıyla meşhur olan Hakem b. Ebu’l-As’tan başkası değildi. Peygamberimiz, Hakem’in kendisini gözetlediğini fark edince oldukça öfkelenmiştir. Bu bağlamda bireyin ve ailenin özel hayatı mahrem, yani saygın ve gizlidir. Kişiye ve aileye özel bazı hususların başkaları tarafından araştırılması, dinen ve ahlaken doğru değildir