Börn sem stunda áhættuhegðun. Tengsl þeirra við foreldra.

Áhættuhegðun barna er margslungið vandamál sem samfélagið í heild sinni glímir við og þarf að takast á við. Orsakir áhættuhegðunar geta verið af ýmsu tagi en í þessari ritgerð er kannað hvort að tengslamyndun barna og foreldra hafi áhrif á áhættuhegðun. Einnig er athugað hvort að samband við foreldra hafi ólík áhrif á mismunandi áhættuhegðun. Rannsókn þessi byggir á megindlegum rannsóknaraðferðum og er hún gerð út frá fyrirliggjandi gögnum sem fengin eru frá fjölþjóðlegri rannsókn sem studd er af Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni (World Health Organization) um heilsu og velferð grunnskólabarna á Íslandi (Health behaviour in school-aged children). Þessi rannsókn (HBSC) er framkvæmd á fjögurra ára fresti hér á landi en að þessu sinni voru notuð gögn um börn í 6., 8. og 10. bekk á árunum 2021 til 2022. Helstu niðurstöður rannsóknarinnar sýna fram á að erfiðleikar í samskiptum við foreldra hefur tilefni til að auka líkurnar á áhættuhegðun. Erfiðleikar í samskiptum við móður voru þó allra líklegust til að auka líkurnar á áhættuhegðun. Þegar um ræðir erfiðleika í samskiptum við foreldra var einnig tekið tillit til þeirra sem eiga ekki eða hitta ekki foreldra sína. Þeir einstaklingar sem ekki eiga eða hitta ekki foreldra sína eru allra líklegastir til að stunda áhættuhegðun, sér í lagi þeir sem ekki eiga eða hitta ekki móður sína. Við gerð niðurstaðna var stýrt fyrir fjölskyldugerð, uppruna foreldra, fjárhag fjölskyldu og atvinnuleysi foreldra, og því er ekki hægt að rekja niðurstöður til einhverra þessara þátta. Lykilorð: Áhættuhegðun barna, tengslamyndun, unglingsár, félagsráðgjöf.Children's risk behavior is a complex problem that society as a whole struggles with and has to deal with. The causes of risk behavior can be of various kinds, but this thesis examines whether attachment between children and parents has an effect on risk behavior. It is also checked whether contact with parents has different effects on different risk behaviors. This study is based on quantitative research methods and is based on available data obtained from a multinational study supported by the World Health Organization on the health and well-being of elementary school children in Iceland (Health behavior in school-aged children). This study (HBSC) is carried out every four years in Iceland, but this time data was used on children in the 6th, 8th and 10th grades between 2021 and 2022. The main results of the study show that difficulties in communication with parents increase the likelihood of risk behavior. However, difficulties in communication with mothers were the most likely to increase the likelihood of risk behavior. When it comes to difficulties in communication with parents, those who do not have or do not meet their parents were also taken into account. Individuals who do not have or do not meet their parents are the most likely to engage in risk behavior, especially those who do not have or do not meet their mother. When drawing up the results, we controlled for family structure, parents' origin, family finances and parents' unemployment, and therefore the results cannot be attributed to any of these factors. Key words: Children's risk behavior, attachment, adolescence, social work