Hamingjuríkt parasamband foreldra: Mikilvægi jafnræðis og stuðnings í parasamböndum á annatíma lífsins

Gögn frá Hagstofu Íslands sýna að hæsta tíðni sambúðarslita er á meðal foreldra á fyrstu þremur árum í lífi barns þeirra. Erlendar rannsóknir sýna að sambandsánægja foreldra, sér í lagi foreldra ungra barna sé umtalsvert minni en sambandsánægja barnlausra para. Lífsskeiðið þar sem pör verða foreldrar einkennist af miklum umbreytingum og auknu álagi. En hvernig pörum tekst til að leysa úr þeim áskorunum sem lífsskeiðinu fylgja hefur mikið um það að segja hvernig parasambandi þeirra farnast. Erlendar rannsóknir hafa sýnt að aðgreining sjálfsins og tengslagerðir hafa fylgni við sambandsánægju ásamt því að eiga þátt í því hvernig einstaklingar takast á við streitu og getu þeirra til að ýmist veita eða sækjast eftir stuðningi frá öðrum. Í rannsókn þessari sem fól í sér megindlega aðferð og spurningalistakönnun, var skoðuð fylgni á milli tengslagerða, aðgreiningar sjálfs, foreldrahlutverks, lífsskeiða, verkaskiptingar heimilisins, streitu, stuðnings og ánægju í parasambandi. Auk þess var þrepaskipt aðhvarfsgreining notuð til að skoða hvernig stuðningur og streita höfðu áhrif á sambönd tengslagerða, aðgreiningar sjálfs, foreldrahlutverks og verkaskiptingar heimilisins við sambandsánægju. Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að óöruggar tengslagerðir, lág aðgreining sjálfs og ójöfn verkaskipting heimilisins höfðu neikvæða fylgni við sambandsánægju og stuðning í parasambandi en jákvæða fylgni við streitu í daglegu lífi. Stuðningur í parasambandi hafði sterka jákvæða fylgni við sambandsánægju og streita hafði aðeins lága neikvæða fylgni við sambandsánægju. Þrepaskiptar aðhvarfsgreiningar sýndu að neikvæð áhrif óöruggra tengslagerða, lágrar aðgreiningar og ójafnrar verkaskiptingar á sambandsánægju minnkuðu aðeins lítillega þegar stjórnað var fyrir streitu. Hins vegar þegar stjórnað var fyrir streitu og stuðningi í parasambandi minnkuðu áhrif þeirra á sambandsánægju töluvert, þá urðu áhrif ójafnrar verkaskiptingar ómarktæk sem og áhrif tilfinningaviðbragðs og samruna við aðra, sem eru þættir aðgreiningar. Foreldrahlutverk og lífsskeið höfðu marktæk tengsl við sambandsánægju og streitu. Sambandsánægja var mest á meðal einstaklinga á aldrinum 18-30 ára þar sem 77,8% þeirra voru með mikla sambandsánægju. Aftur á móti lækkaði sambandsánægja mest á milli lífsskeiðanna 18-30 ára og 31-40 ára, en einungis 37,5% einstaklinga sem voru 31-40 ára voru með mikla sambandsánægju. Þrepaskipt aðhvarfsgreining sýndi að sambandsánægja var meiri meðal foreldra 0-2 ára barna heldur en meðal barnlausra. Hins vegar var hún minni en hjá barnlausum þegar stjórnað hafði verið fyrir streitu og stuðning í parasambandi. Sambandsánægja var minnst meðal foreldra 3-5 ára barna, en eftir að stjórnað hafði verið fyrir streitu og stuðning í parasambandi var áætluð sambandsánægja þeirra meiri en hjá barnlausum og öðrum foreldrum. Niðurstöður rannsóknarinnar sýna fram á mikilvægi þess að njóta stuðnings í parasambandi ásamt því að taka meðvitaða ákvörðun um að taka jafna ábyrgð á heimilis- og fjölskyldulífi í kjölfar barneigna. Í ljósi þess hve stuðningur í parasambandi er mikilvægur fyrir farsæl og hamingjurík parasambönd er jafnframt mikilvægt að einstaklingar með óöruggar tengslagerðir og lága aðgreiningu sjálfs fái viðeigandi ráðgjöf í barneignarferli svo hægt sé að koma í veg fyrir neikvæða þróun sambandsánægju, sem mundi þá einnig geta komið í veg fyrir áframhaldandi kynslóðatilfærslu lágrar aðgreiningar og óöruggra tengslagerða til barna þeirra. Lykilorð: Ánægja í parasamböndum, stuðningur, streita, tengslagerðir, aðgreining sjálfsins, lífsskeið, foreldrahlutverk, verkaskipting heimilisinsAccording to data from Hagstofa Íslands, the highest frequency of couple separation is during the first three years of their child‘s life. Research shows that the relationship satisfaction of parents, especially parents of young children, is lower compared with nonparents. The life stage when couples become parents is characterized by great changes and increased stress. But how parents manage to resolve the challenges that arise at this time of transformation may predict how their relationship evolves. Research has shown that the differentiation of self and adult attachment styles are correlated with relationship statisfaction, as well as having a role in how individuals deal with stress and their ability to either provide or seek support from others. In this study the correlation between adult attachment, differentiation of self, parenthood, life stage, household division of labor, stress, support and relationship satisfaction was examined. In addition, a stepwise regression analysis was used to examine how support and stress influenced the relationships of adult attachment, differentiation of self, parenthood and household division of labor with relationship satisfaction. The results showed that insecure attachment styles, low differentiation of self and unequal division of labor were negatively correlated with both relationship satisfaction and support, but were positively correlated with stress in everyday life. Relationship support had a strong positive correlation with relationship satisfaction, and stress had only a low negative correlation with relationship satisfaction. Stepwise regression analyzes showed that the negative effects of insecure attachment, low differentiation of self, and unequal division of labor on relationship satisfaction were only slightly reduced when controlled for stress. However, when controlling for stress and relationship support their effect on relationship satisfaction decreased considerably, the effects of unequal division of labor became insignificant, as well as the effects of emotional reactivity and fusion with others, witch are factors of differentiation. Parental role and life stage had significant associations with relationship satisfaction and stress. Relationship satisfaction was highest among participants aged 18-30, where 77,8% of them had high relationship satisfaction. However, relationship satisfaction decreased the most between the life stages of 18-30 years and 31-40 years, but only 37,5% of participants who were 31-40 years old had high relationship satisfaction. Stepwise regression analysis showed that relationship satisfaction was higher among parents of 0-2 year old children than among nonparents. However, their relationship satisfaction was lower compared to nonparents when stress and relationship support had been controlled for. Relationship satisfaction was lowest among parents of 3-5 year old children, but after controlling for stress and relationship support, their estimated relationship satisfaction was higher than that of nonparents and other parental roles. The results of the study demonstrates the importance of relationship support, as well as the gravity of making a conscious decision to take equal responsibility for the home and family life following the transformation into parenthood. In light of the importance of support for a successful and a happy relationship, it is also of great value that individuals with insecure attachement styles and lower levels of differentiation receive counceling prior and during the transformation into parenthood in order to prevent the negative development of relationship satisfaction. Which could furthermore hinder the continued generational transfer of both insecure attachment and low level of differentiation to their children. Keywords: Relationship satisfaction, support, stress, adult attachment style, the differentiation of self, life stages, parenthood, parental role, household division of labor