Emergency State, Martial Law and State of War in Constitutions and Legal Acts of the Republic of Poland

Uwarunkowania historyczne powodowały, że Rzeczpospolita Polska na drodze budowania swojej państwowości musiała prowadzić działania zbrojne i być uczestnikiem wojen. Tym samym, organy państwa, w celu zapewnienia bezpieczeństwa państwa i obywateli, musiały korzystać z instytucji stanów nadzwyczajnych. W artykule omówiono przepisy dotyczące stanu wyjątkowego, stanu wojennego i stanu wojny w konstytucjach i aktach prawnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1921-1989. Wskazano podmioty upoważnione do wprowadzania stanów nadzwyczajnych, a także zmieniające się przesłanki i podstawy prawne ich wprowadzania. W podsumowaniu omówiono akty prawne wprowadzające stan wojenny w Polsce w 1981r., wybrane dokumenty Instytutu Pamięci Narodowej dotyczące Dekretu o stanie wojennym oraz sentencję wyroku Trybunału Konstytucyjnego, uznającego tryb wprowadzenia stanu wojennego w Polsce za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.Due to historical conditions, Poland had to be engaged in military actions as well as wars in order to build its statehood. At the same time the governments had to use states of emergency in order to secure the safety of its citizens. The following article presents laws and regulations concerning emergency states, martial law and state of war included in the Constitution as well as other legal acts from the years 1921 – 1989. The article also shows institutions and entities authorized to introduce emergency states and explains the background and legal basis of introducing them. The summary presents legal acts which allowed the introduction of the martial law in 1981, selected documents from The Institute of National Remembrance concerning the martial law decree and the verdict of Constitutional Tribunal declaring the mode of the imposition of the martial law as inconsistent with the Constitution of the Polish Republic.