The investigation of relationship between reactions and psychological flexibility of families of children receiving special education: A mixed method study

Yüksek Lisans TeziBu araştırmanın amacı, özel eğitim alan çocukların ailelerinin tepkileri ile psikolojik esneklikleri arasındaki ilişkinin karma yöntemle araştırılmasıdır. Araştırmanın nicel çalışma grubunu, Konya ilinde yaşayan ve burada çeşitli rehabilitasyon merkezlerine kayıtlı olan çocukların ebeveynleri oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında, 335 anneye (%83.8), 40 babaya (%10) ve 25 diğer bakım verenlere (%6.3), toplamda 400 kişiye, ulaşılmıştır. Çalışmanın nicel kısmında Aile Tepkileri Ölçeği, Psikolojik Esneklik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Veriler Pearson Korelasyon analizi aracılığı ile analiz edilmiştir. Korelasyon analizi ile, aile tepkileri alt boyutları olan şok/inkâr /suçluluk, pazarlık, depresyon, farkındalık ve kabul ile psikolojik esneklik alt boyutları olan değer ve değer doğrultusunda davranış, an‟da olma, kabul, bağlamsal benlik ve ayrışma arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre değer ve değer doğrultusunda davranış ile depresyon arasında negatif yönlü anlamlı düzeyde bir ilişki tespit edilmiştir. Farkındalık ve kabul arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Aile Tepkileri Ölçeği toplam puanı ile an‟da olma arasında anlamlı bir ilişki mevcuttur. Çalışmanın nitel kısmında aile tepkilerinde ortaya çıkan, an‟da olma kategorisi de çalışmanın iki kısmının örtüştüğünü doğrulamaktadır. Bağlamsal benlik ile kabul arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Aile Tepkileri Ölçeği‟nin alt boyutları ile psikolojik esnekliğin ayrışma alt boyutu arasındaki ilişki incelendiğinde ise, ayrışma ile şok/inkâr /suçluluk, pazarlık, depresyon, farkındalık ve kabul arasında anlamlı ilişkilere rastlanmamıştır. Nitel çalışma grubunu ise araştırmanın nicel kısmına katılıp nitel kısmı için de gönüllü olan 26 ebeveyn oluşturmuştur. Araştırmanın nitel kısmında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Ailelerin çocuklarının durumunu ilk olarak öğrenmelerine yönelik ebeveyn gözlemi ve çevre gözlemi adlı iki tema oluşmuştur. Ailelerin bedensel tepkileri arasında en dikkat çekeni, somatizasyondur. İlk etapta duygusal tepkilere yönelik olumsuz, ayrımsız ve değişiklik gözlenmedi şeklinde yanıtlar alınmıştır. Ailelere düşünsel tepkileri sorulduğunda; geleceğe yönelik endişeler, ilk andaki inkâr, geçmişe yönelik pişmanlıklar, geleceğe yönelik umut ve beklentiler ve manevi düşünceler temaları ortaya çıkmıştır. Davranışsal tepki olarak ise ebeveynlerin bilgi edinme, kendini adama, dini faaliyetlerde bulunma gibi davranışları olduğu ve destek beklentisi içinde oldukları görülmüştür. Ayrıca zaman içerisinde ailelerde özellikle duygusal ve düşünsel boyutta iyileşmeler olduğu gözlenmiştir. Araştırma sonunda, nicel bulguların büyük oranda nitel bulguları desteklediği görülmüştür. Elde edilen sonuçlar literatür ışığında tartışılmıştır.The aim of this research is to investigate the relationship between the reactions of the families of children receiving special education and their psychological flexibility using mixed method. The quantitative study group of the research consists of the parents of children living in Konya and registered in various rehabilitation centers there. Within the scope of the study, 335 mothers (83.8%), 40 fathers (10%), and 25 other caregivers (6.3%), a total of 400 people, were reached. In the quantitative part of the study, Family Reactions Scale, Psychological Flexibility Scale, and Personal Information Form were used. Data were analyzed using Pearson Correlation analysis. With the correlation analysis, the relationships between family reactions sub dimensions shock/denial/guilt, bargaining, depression, awareness and acceptance, and psychological flexibility sub-dimensions value and behavior in line with value, being in the moment, acceptance, contextual self and cognitive defusion were examined. According to the research findings, a significant negative correlation was found between value and behavior in line with value and depression. A positive and significant relationship was found between awareness and acceptance. There is a significant relationship between the Family Reactions Scale total score and being in the moment. The category of being in the moment, which emerged in family reactions in the qualitative part of the study, also confirms that the two parts of the study overlap. A positive relationship was found between the contextual self and acceptance. When the relationship between the sub-dimensions of the Family Reactions Scale and the cognitive defusion sub-dimension of psychological flexibility was examined, no significant relationship was found between cognitive defusion and shock/denial/guilt, bargaining, depression, awareness and acceptance. For the qualitative part, 26 parents were volunteers. In the qualitative part of the research, a semi structured interview form was used and the data were analyzed by content analysis method. There were two themes, parent observation and environmental observation, for families to learn about their children's condition for the first time. Among the bodily reactions of families, the most striking one is somatization. In the first stage, negative, indiscriminate and no change was received for emotional reactions. When parents were asked about their intellectual reactions; The themes of worries about the future, denial at the first moment, regrets about the past, hopes and expectations for the future, and spiritual thoughts emerged. As a behavioral reactions, it was observed that parents had behaviors such as acquiring knowledge, devotion, and religious activities, and they were in expectation of support. In addition, it has been observed that there are improvements in families, especially in emotional and intellectual dimensions, over time. At the end of the research, it was seen that the quantitative findings largely supported the qualitative findings. The results were discussed in the light of the literature