Umsáturseinelti : nær vilji löggjafans fram að ganga?

Umsáturseinelti er skilgreint sem tiltekin háttsemi sem tekur til þess að endurtekið hóta, elta, fylgjast með, setja sig í samband við eða með öðrum sambæri¬legum hætti sitja um annan mann og er háttsemin til þess fallin að valda hræðslu eða kvíða. Umsáturseinelti var ekki refsivert á Íslandi fyrr en með gildistöku laga nr. 5/2021 en þar á undan var nálgunarbanni beitt í þeim tilgangi að vernda þolendur fyrir síendur¬teknum friðhelgis¬brotum eða ofsóknum. Nálgunarbann er ráðstöfun sem er ætlað að bæta réttarstöðu þolenda, það skerðir athafnafrelsi einstaklings en er ekki refsing. Ýmis skilyrði eru fyrir því að hægt sé að fara fram á nálgunarbann og er það að sitja um annan mann, eins og lýst er í umsáturseineltis ákvæðinu, sbr. 232. gr. a almennra hegningarlaga, nr. 19/1940 háttsemi sem getur orðið grundvöllur fyrir nálgunarbanni. Sum lögreglustjóraembætti hafi verið rög við að grípa til þessa úrræðis á grundvelli þess að einhver sitji um annan mann á meðan önnur hafa ekki verið það. Hefur það orðið til þess að þolendur umsáturseineltis hafa ekki verið að fá þá vernd frá ákvæðinu sem ætlast var til, sem varð til þess að íslenska ríkið varð að grípa til úrræða. Við undirritun á Istanbúl-samningnum, sem er samningur um forvarnir og baráttu gegn ofbeldi á konum og heimilisofbeldi skuldbatt Ísland sig til þess að grípa til nauðsyn¬legra ráðstafana með lagasetningu eða öðrum hætti til þess að tryggja vernd þolenda, að ásetningsverknaður, sem felst í ógnandi hegðun gagnvart öðrum, og veldur ótta og hræðslu sé lýstur refsiverður sem hann í eðli sínu hafði annars ekki verið. Í Istanbúl¬-samningnum er kveðið á um umsáturseinelti í 34. gr. sem og þær skyldur samnings¬aðila að gera umsáturseinelti refsivert. Með lögum nr. 5/2021 var umsáturseineltis ákvæðinu bætt inn í hegningar¬lögin og þar með gert refsivert.This work focuses on stalking and seeks to establish the will of the legislature in passing amendment no. 5/2021. Amendment no. 5/2021 added stalking to the Icelandic General Penal Code and thereby made it punishable. Stalking is defined as a course of conduct which includes repeatedly threatening, following, surveiling, contacting, or by other comparable acts harassing another person in such a way as to cause fear or anxiety. Stalking was not punishable in Iceland until amendment no. 5/2021 went into effect. Before the amendment was passed restraining orders were used to protect victims from repeated violations of privacy or harassment. A restraining order is a provision intended to improve the legal standing of victims; it limits the autonomy of an individual but is not a punishment. Requesting a restraining order is subject to various requirements, and stalking another person as described in Article 232 of the General Penal Code can constitute grounds for a restraining order, but this does not appear to have been used much. Some police commissioners have been reluctant to issue these orders on the basis of stalking, while others have not. This has resulted in stalking victims not receiving the protections intended by the Article, which has caused the Icelandic state to take action. Article 34 of the The Istanbul Convention covers stalking and the signatories' obligation to criminalise stalking. In ratifying the Istanbul Convention Iceland assumed the obligation of taking the necessary measures, legislative or otherwise, to ensure the protection of victims; and to criminalise intentional threatening conduct directed at another person causing fear and distress, which would otherwise not have been punishable