In Search of the Theoretical Foundations of the Russian Strategic Thinking of the V. Putin’s Era

Fenomen rosyjskiej polityki określić można jako umiejętność osiągania celów politycznych poprzez konsekwentne prowadzenie skoordynowanych i wieloaspektowych przedsięwzięć polityczno-ekonomicznych, umiejętnie wspieranych działaniami dyplomatycznymi. Jest ona prowadzona w oparciu o strategie sektorowe, dzięki którym możliwe jest osiągniecie interesu narodowego, jako wypadkowej procesu osiągania żywotnych interesów w wybranych obszarach aktywności politycznej i gospodarczej państwa. Polityka ta jest konstruowana w oparciu o klasyczne zasady myślenia strategicznego, zakładające zdefiniowanie interesu narodowego, określenie żywotnych interesów państwa w ważnych dla jego funkcjonowania i sposobu osiągnięcia interesu narodowego w obszarach oraz wizji prowadzenia tej polityki. Proces ten został podzielony na konkretne etapy, w trakcie których osiągane są poszczególne żywotne interesy państwa, co pozwala na wyznaczenie kolejnych, umożliwiających realizację interesu narodowego. Interesem narodowym Federacji Rosyjskiej jest usankcjonowanie pozycji mocarstwa globalnego, zaś żywotnymi interesami – uzyskanie instrumentów pozwalających na osiągniecie tego celu strategicznego. Autor stawia tezę, iż koncepcja prowadzenia rosyjskiej polityki została oparta na myśli geopolitycznej autorstwa Halforda Johna Mackindera i Wieniamina Siemionowa Tien-Szańskiego. Do jej konstrukcji wykorzystano tezy o roli Pivot Area w procesie tworzenia potencjału państwa i zasadach funkcjonowania mocarstwa lądowego oraz teorię Heaterlandu wraz z wizją koniecznej ekspansji na obszary przyległe. Traktowanej zarówno jako rozwiązanie zapewniające bezpieczeństwo kraju o znacznej rozciągłości terytorialnej, jak i instrument pozwalający na uzyskanie statusu mocarstwa oraz potencjału zdolnego do przeciwstawienia się mocarstwu morskiemu (globalnemu). Adoptowane do czasów współczesnych teorie obydwu geopolityków stanowią podstawę teoretyczną dla konstrukcji strategii oddziaływania międzynarodowego Rosji. W oparciu o nie oraz analizę, zmodyfikowanych w latach 2015-2016 oraz nowych (strategia bezpieczeństwa ekonomicznego do 2030 r.), dokumentów strategicznych możliwym jest określenie celów rosyjskiej polityki oraz formuły ich osiągania. W prowadzonych rozważaniach przyjęto, iż opanowanie Półwyspu Krymskiego kończy w rosyjskiej polityce etap podporządkowywania terytorialnego, określanego przez Mackindera jako Word-Island. Kolejnym etapem będzie sankcjonowanie pozycji mocarstwa globalnego, co doprowadzi do podjęcia różnorodnych form konfrontacji ze Stanami Zjednoczonymi. Obszary i formuła tej konfrontacji zostaną wyznaczone w oparciu o założenia obydwu teorii, dostosowane do uwarunkowań współczesnych i specyfiki budowy potencjału państwa rosyjskiego. Podstawowym obszarem rywalizacji pozostanie sfera eksportu nośników energii, traktowana jako instrument wiązania gospodarczego państw – importerów oraz uzyskiwania wpływów politycznych w wybranych regionach globu. Szczególnym jej miejscem będzie Arktyka i Ocean Lodowaty, postrzegany jako jedyne potencjalne miejsce przeprowadzenia skutecznego ataku na państwo rosyjskie. Nowym, przedmiotowym obszarem tej rywalizacji stanie się natomiast kwestia udziału w globalnym rynku obrotu przetworzonymi nośnikami energii. Przez Rosję traktowanej jako instrument osiągania wpływów w poszczególnych regionach globu oraz zwiększający odporność ekonomiczną państwa. W amerykańskiej polityce eksport tych nośników (gazu LNG) stanowić ma instrument oddziaływania politycznego, ograniczającego możliwości osiągnięcia tego celu. Polityka ta uzasadnia dodatkowo konieczność tworzenia przez Rosję strategii oddziaływania międzynarodowego w oparciu o tezy Harolda Johna Mackindera i Wienamina Siemionowa Tien-Szańskiego.The phenomenon of Russian politics can be defined as the ability to achieve political goals through consistent implementation of coordinated and multifaceted political and economic undertakings, skilfully supported by diplomatic activities. It is conducted on the basis of sectoral strategies thanks to which it is possible to achieve the national interest as a resultant of the process of achieving vital interests in the selected areas of political and economic activityof the country. This policy is constructed on the basis of classical principles of strategic thinking, assuming defining the national interest, defining vital interests of the country in the areas crucial for its functioning and the manner of achieving the national interest, and the vision of conducting this policy. This process has been divided into specific stages, during which individual vital interests of the country are achieved, which allows for the designation of the next ones, enabling the implementation of national interest. The national interest of the Russian Federation is the sanctioning of the position of the global superpower, and the vital interests – obtaining the instruments allowing to achieve the strategic goal. The author puts forward a thesis that the concept of running Russian politics was based on the geopolitical thought of Halford John Mackinder and Wieniamin Siemionow Tień Szański. Theses with the role of Pivot Area were used for its construction in the process of creating the state potential and the rules of functioning of the land power and the Heaterland theory with the vision of the necessary expansion into adjacent areas. Treated as both a solution ensuring the security of a country with a considerable territorial extent, as well as an instrument allowing to obtain the status of a superpower and a potential capable of opposing a maritime (global) power. Adopted to modern times, the theories of both geopoliticians constitute the theoretical basis for the construction of international impact strategies of Russia. Based on them and the analysis, modified in 2015-2016 and new (economic security strategy until 2030) strategic documents, it is possible to determine the goals of the Russian policy and the formula of their achievement. In the conducted deliberations, it was assumed that the control of the Crimean Peninsula ends the stage of territorial subordination in the Russian policy, determined by Mackinder as Word-Island. The next stage will be sanctioning the position of the global power, which will lead to various forms of confrontation with the United States. The areas and the formula of this confrontation will be determined based on the assumptions of both theories, adapted to the contemporary conditions and the specificity of building the potential of the Russian state. The basic area of competition will still be the sphere of energy carriers export, treated as an instrument of economic bonding of nations – importers and obtaining political influence in the selected regions of the world. The Arctic and the Antarctic Ocean will be a special place, perceived as the only potential place to carry out an effective attack on the Russian state. However, the issue of participation in the global market of turnover of the processed energy carriers will be the new subject matter of this competition. Treated by Russia as an instrument of achieving influence in individual regions of the globe and increasing the economic strength of the country. In the American politics, the export of these carriers (LNG gas) is to constitute an instrument of political impact, limiting the possibility of achieving this goal. This policy justifies the necessity for Russia to create an international strategy based on the thesis of Harold John Mackinder and Wieniamin Siemionow Tień-Szański