Analysis of Adaptive Reuse in Historic Buildings with Combined Functions: The Case of Konya

Yüksek Lisans TeziGiriş: Tarihi yapılar, toplumların sosyal, kültürel ve dini geçmişini yansıtmanın yanı sıra inançlarını, geleneklerini ve sosyal değerlerini temsil eder. Ülkemizin en önemli kültür varlıklarından olan birçok tarihi yapı, doğal, insan kaynaklı, gelişime bağlı tehditler altında olup, kültürel, ekonomik ve sosyal kaynaklı çeşitli sebeplerle uzun yıllar korunamamış ve yıllar içinde yok olmaya terk edilmiştir. Oysaki tarihi yapılar, sahip oldukları mimari, teknik, belge, anı, çevresel, simgesel, ekonomik ve kullanım değerlerini gelecek nesillere kültürel önemlerine ve mevcut dokularına zarar vermeden iletmek ve korumak için bir araçtır. Ancak, orijinal işlevlerinin yitirilmesi ve toplumun değişen gereksinimlerinin yanı sıra eskimiş işlevlerinden dolayı tarihi binalar işlevsiz hale gelmekte ve yeni işlevler kazanmaktadır. Tarihi, kültürel ve ekonomik nedenler ve değişen çevresel koşullar da binaların uyarlanabilir yeniden kullanımına neden olabilmektedir. Kapsam: Çalışma kapsamında günümüzde özgün işleviyle veya yeniden işlevlendirme ile kullanılan birleşik fonksiyonlu tarihi yapılar üzerinde durulmuştur. Konya bölgesi birleşik fonksiyonlu tarihi yapılarından özgün ya da yeniden işlevlendirilmiş başlıca önemli 14 adet örneklem tarihi yapı belirlenmiştir. Amaç: Türkiye'de günümüzde tarihi binaların restore edilerek yeniden kullanımı ile ilgili özel düzenlemeler, standartlar veya kılavuzlar bulunmamaktadır. Türkiye’nin Konya bölgesinden seçilen örneklem yapılar özelinde yapılan bu çalışma ile hem birleşik fonksiyonlu yapıların tanınırlığının ve özelliklerinin arttırılması amaçlanmış, hem de kültürel mirasın yeniden kullanımına ilişkin ulusal/uluslararası tüzük, yönerge, standart, ilkeler doğrultusunda tarihi yapılarda ideal yeniden işlevlendirme kriterlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Böylece Türkiye’deki ilgili kurumların ve uygulayıcıların teşvik edilerek konuyla ilgili bilgilendirmesi ve bilinçlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Arazi çalışmaları ve arşiv taraması kullanılan başlıca yöntemler olmuştur. Ayrıca, Konya bölgesindeki seçilen örneklem birleşik fonksiyonlu tarihi yapılar ile tarihi korumada yeniden kullanımın önemini incelemek ve yeniden kullanımla ilgili ulusal/uluslararası standartlar ve kılavuzlarla uyumluluğunu değerlendirmek için, yeniden işlevlendirmeye dair yazınsal literatürden elde edilen verilerle konu detaylandırılmıştır. Araştırmada, örneklem birleşik fonksiyonlu tarihi yapıların birleşim türleri, özellikleri ve işlev değişikliklerinin analizine dair bir model önerisi geliştirilmiştir. Çalışma çıktıları Konya, Ereğli Rüstem Paşa Kervansarayı birleşik fonksiyonlu yapı grubu özelinde test edilmiştir. Bulgular: Farklı dönemlerde inşa edilen, Konya özelindeki başlıca önemli 14 adet birleşik fonksiyonlu tarihi yapıların dönemlere göre birleşim türleri/ plan kombinasyonlarındaki değişimler ve günümüzde verilen yeni işlevlerinin özgün yapı ve fonksiyonu ile uyumu bakımından ele alınarak benzerlikleri ve farklılıkları olduğu gözlenmiştir. Modelin test edildiği kervansaray yapısının birleşik fonksiyonlu tarihi yapıda yeniden işlevlendirme kapsamında iyi/ideal durumda olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Bu çalışma, birleşik fonksiyonlu yapı gruplarının Konya ili özelinde tanıtımı, gelişim şemalarının aktarılması, farklı birleşim türlerinin örneklenmesi ve bu yapı gruplarının işlev değişimleri bağlamında detaylı olarak değerlendirilmesi ve analiz edilmesi bakımından önemlidir. Aynı zamanda, bu çalışmanın Konya’da bulunan örneklem yapıların Anadolu’daki birleşik fonksiyonlu yapı tasarımının ve yeniden işlevlendirilmesinin değerlendirilmesi ve analiz edilmesi bakımından gelişimine olan katkısının incelenmesinden dolayı da literatüre önemli katkı sağlayacağı değerlendirilmiştir.Introduction: Historical buildings reflect the social, cultural, and religious background of societies and represent their beliefs, traditions, and social values. Many historic buildings, which are among the most important cultural assets of our country, are exposed to natural, man made and developmental threats and could not be preserved due to various cultural, economic, and social reasons and have disappeared over the years. However, historic buildings are a tool to transmit and protect their architectural, technical, documentary, commemorative, environmental, symbolic, economic and use values to future generations without compromising their cultural significance and existing structure. However, historic buildings become dysfunctional and acquire new functions due to the loss of their original functions and the changing needs of society, as well as their obsolete functions. Historical, cultural, and economic reasons, as well as changing environmental conditions, can also lead to adaptive reuse of buildings. Scope: The study highlights historic buildings with combined functions that are used with their original function or re-purposed. Among the historical buildings with combined function in Konya region, 14 original or re-functionalized historical buildings were identified. Aim: In Turkey today, there are no specific regulations, standards, or guidelines for the restoration and reuse of historic buildings. This study, conducted specifically for the selected buildings from the Konya region of Turkey, aimed to both increase the awareness and characteristics of the combined functional structures and to determine the ideal criteria for the reuse of historic buildings in accordance with the international regulations, guidelines, standards and principles for the reuse of cultural heritage. In this way, awareness of this issue will be raised by encouraging the relevant institutions and practitioners in Turkey. Methods: The main methods used were field studies and archival research. In addition, the topic is studied in detail with the data from the literature on reuse in order to investigate the importance of adaptive reuse in historic preservation using selected examples of historic buildings with combined functions in the Konya region and to evaluate their compatibility with national/international standards and guidelines on reuse. As part of the study, a proposed model was developed for the analysis of combination types, characteristics, and functional changes of historic buildings with exemplary combined functions. The results of the study were tested for the combined functional building group of Ereğli Rüstem Pasha Caravanserai. Findings: It was found that there are similarities and differences in the changes of the combination types/floor plan combinations according to the period and the new functions that are given today in terms of harmony with the original structure and function of the 14 most important historical buildings with combined functions in Konya that were built in different periods. It was found that the caravanserai building in which the model was tested was in a good/ideal condition in the context of re-functioning into a historical structure with combined function. Results: This study is important to introduce the combined functional building groups in Konya province, to convey the development schemes, to try different combination types, and to evaluate and analyze these building groups in detail in the context of functional changes. At the same time, it was found that this study will make a significant contribution to the literature by studying the contribution of the example buildings in Konya to the development of the combined function buildings in Anatolia in terms of evaluation and analysis