Dead Persons as Legal Rights Holders

Jedno je od temeljnih pitanja teorije i filozofije prava što znači imati pravo, odnosno tko se može smatrati nositeljem subjektivnih prava. Paralelnim razvitkom bioetičke doktrine, navedeno pitanje o nositeljima subjektivnih prava sve se više aktualizira, pa se tako postavlja pitanje mogu li nositelji subjektivnih prava biti i životinje, drveće, fetusi, buduće generacije ili strojevi (umjetna inteligencija). Također, navedeno se pitanje odnosi i na pokojne osobe gdje se, preliminarno, također postavlja zahtjevno pitanje o krajnjoj točki života te konačnom nastupanju smrti. Kritičkom razradom postavki suvremenih teoretičara prava u kontekstu dviju ključnih teorija – teorije volje i teorije interesa – te njihovih međusobnih razlika, u radu se pokušava ponuditi prikaz o pokojnicima kao potencijalnim nositeljima subjektivnih prava. U tom se pogledu navedena pravnoteorijska razrada promatra reflektivno u kontekstu građanskopravne doktrine o subjektivnim pravima, kao jednim od temeljnih područja unutar općeg dijela građanskog prava. Pravni subjektivitet pokojnika promatra se i u okviru problematike (postmortalne zaštite) prava osobnosti, ali se isto tako postavlja pragmatički u odnosu na recentnu tuzemnu sudsku praksu, kao i praksu Europskog suda za ljudska prava, gdje su se pojavila zanimljiva pravna pitanja koja impliciraju pitanje o pokojnim osobama kao nositeljima subjektivnih prava.One of the fundamental questions of legal philosophy and theory is what it means to have a legal right, i.e. who can be considered a legal right holder. With the parallel development of bioethical doctrine, this question about rights holders is becoming increasingly relevant, raising the question of whether rights holders can be animals, trees, foetuses, future generations or machines (artificial intelligence). This question also applies to the dead, where the difficult question of the end of life and the final occurrence of death also arises. By critically elaborating the positions of contemporary legal theorists in the context of two key theories of rights, the Will Theory and the Interest Theory and their mutual differences, the paper attempts to offer an account of the dead as potential right holders. In this context, the above legal theory elaboration is reflectively considered in the context of civil law doctrine of legal rights, as one of the fundamental areas within the general part of civil law. The legal subjectivity of the deceased is also observed in the field of (post-mortem protection) personality rights, but also in a pragmatic way in relation to recent domestic case law practice, as well as the case law practice of the European Court of Human Rights, where interesting legal issues have arisen that imply the question of the deceased as legal right holders