Efectiveness of inclusive education and selected psychosocial factors – verification of a theoretical model

Kształcenie integracyjne wciąż stanowi zbyt mało zgłębioną dziedzinę edukacji. Wśród wielu jego charakterystyk, powodzenie tej formy kształcenia jest ważną cechą, której zbadanie pozwala na ulepszanie organizacji i prowadzenia kształcenia integracyjnego. W artykule zaprezentowana została weryfikacja teoretycznego modelu korelatów powodzenia w kształceniu integracyjnym. W modelu teoretycznym znalazło zastosowanie systemowe podejście w badaniu powodzenia oraz trzy wyodrębnione obszary jego potencjalnych korelatów – środowisko klasy szkolnej, środowisko rodzinne oraz osoba ucznia. W badaniach służących weryfikacji modelu, którymi objęto 13 klas integracyjnych, wzięli udział uczniowie pełnosprawni i niepełnosprawni, nauczyciele oraz rodzice. Wyniki wykazują zasadność systemowego podejścia do pomiaru powodzenia w kształceniu integracyjnym oraz jego uwarunkowań – uzyskano empiryczny model, który uwzględnia wszystkie elementy powodzenia i obszary uwarunkowań, choć nie wszystkie zakładane zmienne okazały się istotnie związane z powodzeniem kształcenia integracyjnego.There is still too little research done in the field of inclusive education. Effectiveness is one of important characteristics of this kind of education, research on which can lead to its’ organisational and practical improvement. In this article a verification of the theoretical model of correlates of effectiveness in inclusive education is presented. The model is based on a system approach to inclusive education’s effectiveness, and there are three areas of potential correlates included in the model – the class environment, the family environment, and the pupil’s person. Our study undertaken to verify the model covered 13 inclusive classes. Pupils, teachers and parents were all included in this research. The results provide supporting empirical evidence for the system approach in measuring effectiveness of inclusive education, as well as its correlates. The obtained empirical model was found to comprise all aspects of the effectiveness concept and all areas of its factors assumed in the theoretical model. However, not all of the assumed psychosocial variables turned out to be significant correlates of the effectiveness