The type of interpersonal relationship as influencing perpetrator’s behavior after having caused harm and their disposition towards the victim

W badaniach prezentowanych w artykule poszukiwano różnic w atrybucjach przyczynowych i zachowaniach zaradczych sprawców krzywd wyrządzanych partnerom relacji wspólnotowych i opartych na wymianie. Celem badań była też eksploracja związku rodzaju zachowań zaradczych z wartościowaniem ofiary. Uczestnicy badania zostali w sposób losowy podzieleni na cztery grupy i przypominali sobie oraz opisywali zdarzenie z przeszłości, w którym wyrządzili krzywdę: (1) partnerowi bliskiego związku albo (2) własnemu dziecku, albo (3) podwładnemu, albo (4) znajomemu, a następnie wypełniali kwestionariusz dotyczący opisanego zdarzenia i szacowali cechy „ofiary” na kilkunastu skalach atrakcyjności. Najwyższy poziom odpowiedzialności i winy przypisali sobie krzywdzący partnerzy bliskich związków, najniższy przełożeni, a średni – rodzice i znajomi. Działania naprawcze (tutaj: różne formy przeprosin) najczęściej podejmowali partnerzy, znacząco rzadziej rodzice i znajomi, a najrzadziej przełożeni. Nasilenie usprawiedliwień i wymówek w wymienionych relacjach było niemal dokładnie odwrotne. Prawdopodobnym mechanizmem ujawnionego zróżnicowania reakcji sprawcy krzywdy „po fakcie” w porównywanych relacjach (bardziej wyrazistego u mężczyzn niż u kobiet) jest rola społeczna, jaką jest on związany z ofiarą. Z roli tej wynika między innymi ważność motywu afiliacji i władzy w regulacji kontaktów z partnerem. Uwypuklenie motywu afiliacji sprzyja działaniom naprawczym, natomiast uwypuklenie motywu władzy zdaje się hamować takie działania i zarazem nasilać skłonność do przywracania sprawiedliwości psychologicznej – stosowania usprawiedliwień i wymówek. Badania ujawniły współwystępowanie usprawiedliwień i wymówek ze skłonnością do pomniejszania wartości ofiary, co jest zgodne z przewidywaniami opartymi na koncepcji dysonansu poznawczego.The study investigated whether the kind of relationship between the perpetrator and the victim has an impact on perpetrator’s behavior (attribution, remedial actions) after having caused harm. The aim of the research was also to check if there exists any correlation of such reactions (e.g. self-blame, excuse) with posterior victim assessment. Four kinds of social relationships were examined: parent-child, romantic partners, superior-subordinate, and acquaintances. Participants were asked to describe an event in which a certain person (indicated in the questionnaire) felt harmed by them and their own reactions to that event. They also estimated the victim’s features on several attractiveness scales. The results show that the level of blame and responsibility attributed to themselves was the highest in the case of guilty partners in close relationships, the lowest in the case of superiors, and medium in the case of parents and acquaintances. Remedial actions are most often taken by romantic partners, much less often by parents and acquaintances, and most rarely by superiors. The frequency pattern for excuses and justifications was nearly exactly the opposite. One of the possible explanations of the results refers to the combined effect of affiliation and power motives that influence perpetrator’s reactions and substantially vary across different types of social relations. The presented data also indicates that victim devaluation might be considered as a coping strategy used by the perpetrator