Poziom życia i jego wymiary w powiatach w Polsce. Analiza zróżnicowania

Along with an increase in the level of societies’ wealth, factors such as the state of health, the quality of education and negative output effects including environment quality are becoming increasingly important in assessing the standard of living and well‑being of the average person. A category that has long been used to measure the economic and social well‑being of societies is GDP per capita. However, in contemporary research, other attempts, more comprehensively describing important aspects of life, are being proposed. The main aim of this article is to examine the standard of living in NUTS–4 districts in Poland in 2020 in aggregate and in its particular dimensions. Spatial differentiation of the standard of living index and sub‑indices describing its individual dimensions was also examined. The standard of living was measured on the basis of a composite variable. This variable was constructed as Hellwig’s measure of economic development on the basis of values of partial indicators describing successive dimensions. Those indicators were determined as arithmetic means of normalised diagnostic variables. The highest standard of living is observed in cities with powiat status. Among them, there are both the largest agglomerations and smaller cities constituting local centres. In the spatial distribution of the standard of living measure, attention is drawn to the large concentration of districts with the lowest values in the north‑east of Poland, in the Kujawy Region and in the south‑east. Partial indicators describing the dimensions of the standard of living, constructed for the purposes of the study, reflect the situation with regard to the degree of implementation of detailed tasks of social policy. The analysis of the situation of districts in particular dimensions of the standard of living carried out in this paper makes it possible to indicate the districts that require the greatest attention of decision‑makers and to direct the greatest resources to them.Wraz ze wzrostem poziomu zamożności społeczeństw coraz większego znaczenia w ocenie poziomu życia i dobrobytu przeciętnego człowieka nabierają takie czynniki, jak stan zdrowia, jakość edukacji oraz negatywne efekty produkcji, w tym jakość środowiska naturalnego. Kategorią od dawna stosowaną do pomiaru dobrobytu ekonomicznego i społecznego społeczeństw jest PKB per capita. Jednak we współczesnych badaniach proponuje się inne podejścia, bardziej kompleksowo opisujące ważne aspekty życia. Głównym celem niniejszego artykułu jest zbadanie poziomu życia w powiatach (regionach NUTS–4) w Polsce w 2020 r. w ujęciu łącznym oraz w poszczególnych jego wymiarach. Zbadano również przestrzenne zróżnicowanie indeksu poziomu życia i wskaźników cząstkowych opisujących jego poszczególne wymiary. Poziom życia zmierzono na podstawie zmiennej syntetycznej. Zmienna ta została skonstruowana jako miara rozwoju gospodarczego Hellwiga na podstawie wartości wskaźników cząstkowych opisujących kolejne wymiary. Wskaźniki te zostały wyznaczone jako średnie arytmetyczne znormalizowanych zmiennych diagnostycznych. Najwyższy poziom życia obserwuje się w miastach na prawach powiatu. Wśród nich znajdują się zarówno największe aglomeracje, jak i mniejsze miasta, będące ośrodkami lokalnymi. W rozkładzie przestrzennym miernika poziomu życia zwraca uwagę duża koncentracja powiatów o najniższych wartościach w północno‑wschodniej części Polski oraz na Kujawach i południowym wschodzie. Skonstruowane na potrzeby badania wskaźniki cząstkowe opisujące wymiary poziomu życia odzwierciedlają sytuację w zakresie stopnia realizacji szczegółowych zadań polityki społecznej. Przeprowadzona w artykule analiza sytuacji powiatów w poszczególnych wymiarach poziomu życia pozwala wskazać te, które wymagają największej uwagi decydentów i skierowania do nich największych środków