O przesądach na temat francuskiego konwencjonalizmu

Stulecie, które minęło od czasu stworzenia przez H. Poincarégo i P. Duhema zrębów konwencjonalistycznej filozofii nauki nie doprowadziło do konsensusu w kwestii oceny wartości teoretycznej tej francuskiej refleksji nad nauką. I choć w ostatnim ćwierćwieczu wyraźnie przybyło zwolenników poglądu o znacznej wartości dokonań francuskich konwencjonalistów na polu filozofii i metodologii nauk, to jednak nadal łatwo można wskazać przykłady negatywnych osądów prac Francuzów z filozofii i metodologii nauk empirycznych. W mojej próbie wyjaśnienia tego stanu rzeczy wskazuję, że jedną z przyczyn utrudniających rzetelną ocenę dorobku francuskich twórców konwencjonalizmu jest fakt przypisywania im przez komentatorów szeregu tez, których ani Poincaré, ani Duhem nie głosili. Co ważne, rzecz nie dotyczy kwestii drugorzędnych, lecz tak istotnych zagadnień jak poglądy na status faktów naukowych, kryteria estetyczne w procesie oceny wartości teorii naukowych, wyjaśnianie naukowe, prawdziwość teorii naukowych czy też istnienie ewentualnych religijnych uwikłań konwencjonalistycznej filozofii nauki. Poglądy owe, obecne w kręgach komentatorów i nazwane tu skrótowo przesądami na temat francuskiego konwencjonalizmu, są w mojej ocenie rodzajem niemal literackich fikcji. Sprzyjają one pojawianiu się swoistego dystansu wobec konwencjonalistycznej teorii wiedzy