Park kulturowy – między presją globalizmu a ochroną wartości lokalnych. Studium przypadku

The presented discussion concerns the cultural park as an autonomous form of monument protection. It is necessary to define the dependencies and differences between other forms of monument protection in Polish legislation in the context of opposing globalism, which forced appropriate comparisons. The evolution of the monument protection system in the sphere of cultural landscape protection has gone from the problem of views (view from and to the monument), to a comprehensive approach to landscape issues in the formula of a cultural park. Individual stages of the evolution of a cultural park as a form of protection are the result of experience and individual attempts to create and run these parks. Nevertheless, first, to present a complete picture of the phenomenon, it is necessary to present the doctrinal and legal conditions that work complementary or parallel to the monument protection system. A cultural park, in its genesis, was not constructed as a conscious counterbalance to globalism, but in practice, the protection of the identity of a clear place in the landscape becomes a natural obstacle to the pressure of globalization.Przedstawiona w artykule dyskusja dotyczy parku kulturowego jako autonomicznej formy ochrony zabytków. Konieczne jest zdefiniowanie zależności i różnic pomiędzy innymi formami ochrony zabytków w polskim prawodawstwie w kontekście przeciwstawienia się globalizmowi, co wymusiło odpowiednie porównania. Ewolucja systemu ochrony zabytku w sferze ochrony krajobrazu kulturowego przeszła od problemu widoków (widok z zabytku i na zabytek) do wszechstronnego podejścia do kwestii krajobrazowych w formule parku kulturowego. Poszczególne etapy ewolucji parku kulturowego jako formy ochrony są wynikiem doświadczenia oraz prób utworzenia i prowadzenia tych parków. Niemniej najpierw, aby przedstawić kompletny obraz zjawiska, konieczna jest prezentacja doktrynalnych i prawnych warunków, które działają komplementarnie lub równolegle względem systemu ochrony zabytków. W swojej genezie park kulturowy nie został skonstruowany jako świadoma przeciwwaga dla globalizmu, lecz w praktyce ochrona tożsamości czytelnego miejsca w krajobrazie staje się naturalną przeszkodą dla presji globalizacyjnej