Assessment of the dependence of the concentrations of selected physico-chemical parameters in groundwaters in Poland on land use based on the results of monitoring studies

W celu oceny wpływu działalności człowieka na wody podziemne, analizie poddano skład chemiczny wód podziemnych występujących na obszarach o różnorodnych sposobach użytkowania terenu. Do badań wykorzystano wyniki analiz fizyczno-chemicznych wód podziemnych wykonywanych w ramach monitoringu krajowego w latach 1995–2017, w podziale na różne stopnie izolacji opróbowanych poziomów wodonośnych. Najbardziej są zanieczyszczone wody pochodzące z otworów monitoringowych zlokalizowanych na obszarach przemysłowych w poziomach o swobodnym zwierciadle wody. W wodach pobranych z punktów monitoringowych zlokalizowanych na obszarach wiejskich oraz na obszarach występowania gruntów ornych stwierdzono wysokie zawartości azotanów i siarczanów, a na obszarach miejskich podwyższone są także stężenia fosforanów i cynku. Najmniej zanieczyszczone są wody z punktów monitoringowych umiejscowionych na terenach zieleni miejskiej. Chemizm wód podziemnych w analizowanych punktach monitoringowych zależy zarówno od czynników naturalnych, jak i charakteru użytkowania terenu. Podwyższone stężenia NO3 –, HPO4 – lub SO4 2– są ewidentnie wynikiem działalności człowieka, podczas gdy podwyższone stężenia Na, Cl i NH4 + mogą być zarówno pochodzenia antropogenicznego, jak i skutkiem naturalnych procesów hydrogeochemicznych. Stężenia Ca i Mg w badanych wodach podziemnych są głównie efektem procesów naturalnych.The chemical quality of groundwater beneath the different types of land use areas was examined to evaluate the effects of human activities on groundwater. The study of the results of groundwater quality tests conducted as part of the Polish National Monitoring in 1995–2017 was performed in order to evaluate the effects of human activities on groundwater in the aquifers of different levels of isolation. The most polluted waters are those collected at monitoring points located within unconfined aquifers of industrial areas. The waters taken from monitoring points located in rural areas and arable lands show a high level of nitrates and sulphates. In urban areas, also phosphate and zinc concentrations are elevated. The least polluted waters were collected from points located in urban green areas. The groundwater chemistry in analyzed monitoring points depends on both natural factors and the nature of land use. Elevated concentrations of NO3 –, HPO4 – or SO4 2– are evidently the result of human activity, while the increased levels of Na, Cl and NH4 + come from both anthropogenic sources and natural processes. Ca and Mg concentrations in the studied waters are mainly the result of natural processes