Biegli z zakresu pożarnictwa i ich rola w systemie bezpieczeństwa

Objective: The aim of the article is to present and characterise the professionals who – thanks to their specialised knowledge – are part of the safety system. Introduction: Fire prevention and identifying the causes of fires are key issues in the internal safety system. The authorities are not capable of executing their powers without support from professionals who have the necessary qualifications. In the Polish legal system, there are a number of professionals who have specialised knowledge (expertise), which is the reason for engaging them in the process of making judgments and decisions by judicial and administrative authorities. Such tasks are mostly associated with the profession of a (court) expert witness. With regard to firefighting, there are also fire-safety expert witnesses. There are no complex legal regulations concerning such experts. The level of competence needed for obtaining the status of an expert witness or other firefighting expert is regulated in several different legal acts. Only a comprehensive study of such acts could help explain the role of professionals with specialised knowledge within the safety system. Methodology: This study is based on a theoretical analysis of the legal system and a comparison of the solutions adopted in specific acts with their interpretations in court decisions and relevant literature. Conclusions: It has been found that, when exercising public powers concerning fire prevention, there is a legal requirement to use the assistance provided by other professionals with specialised knowledge and firefighting expert status. In addition, during administrative or court proceedings and investigations there is a legal obligation to only use (court) expert witness assistance. Those professionals need to meet specific criteria to be able to perform their functions. The primary requirement is that they have the necessary qualifications (knowledge and experience) to issue expert opinions. The support of expert witnesses is also desirable in the winding-up proceedings of insurance companies concerning the payment of compensation for damages resulting from fire. However, even the most renowned expert witnesses cannot make final decisions for the authority that seeks their assistance, and their opinions are never binding.Cel: Celem artykułu jest przedstawienie i scharakteryzowanie podmiotów, które – będąc w posiadaniu wiadomości specjalnych – stanowią element systemu bezpieczeństwa. Wprowadzenie: Prewencja oraz ustalanie przyczyn pożarów to istotne zagadnienia dla bezpieczeństwa wewnętrznego. Aby organy państwa mogły sprawnie realizować swoje kompetencje w tym zakresie, potrzebują wsparcia w zakresie wiedzy specjalistycznej. W polskim systemie prawnym występuje grupa podmiotów, które posiadają wiadomości specjalne, użyteczne w postępowaniach prowadzonych przez organy administracji, organy ścigania czy sądy. Są nimi najczęściej biegli sądowi. W kręgu problematyki pożarnictwa pojawić się mogą jeszcze rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Nie ma jednej kompleksowej regulacji prawnej dotyczącej takich podmiotów. O tym, jakie kompetencje wiążą się z nabyciem roli biegłego czy rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, decydują regulacje zawarte w wielu różnych ustawach. Dopiero ich kompleksowe zbadanie może dać odpowiedź na pytanie, jaką rolę w systemie bezpieczeństwa odgrywają podmioty będące w posiadaniu wiadomości specjalnych. Metodologia: Badania przeprowadzono poprzez analizę obowiązującego stanu prawnego oraz porównanie rozwiązań zawartych w poszczególnych ustawach z ich interpretacją w orzecznictwie sądowym i piśmiennictwie. Wnioski: Dostrzeżono prawny obowiązek korzystania przez organy państwa z wiadomości specjalnych, którymi dysponują grupy podmiotów funkcjonujących w obszarze bezpieczeństwa pożarowego (takich jak biegli sądowi z zakresu pożarnictwa czy rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych). Podmioty te muszą spełniać określone kryteria, które pozwalają im na wykonywanie swoich funkcji. Podstawowym kryterium jest posiadanie wysokich kwalifikacji (wiedzy i doświadczenia) pozwalających na wydanie opinii. Pomoc biegłych jest pożądana także w postępowaniach prowadzonych przez ubezpieczycieli, głównie w zakresie ustalenia odpowiedzialności TU w związku z zaistniałą szkodą pożarową. Odpowiedzialność ta może być ograniczona lub – w skrajnych przypadkach nieprzestrzegania przez ubezpieczonego obowiązujących przypisów dotyczących bezpieczeństwa pożarowego lub innych wskazań wynikających np. z zawartej umowy ubezpieczenia – TU może być z niej nawet zwolnione