Infrastruktura krytyczna w Polsce w warunkach pandemii COVID-19

Purpose: The paper presents the results of the review of literature and of the legal regulations in the field of the protection of critical infrastructure in Poland during the COVID-19 pandemic. The assumed main goal was to determine the requirements for protecting elements catalogued in 11 critical infrastructure systems, in the face of the risk of losing key personnel and the need to maintain continuity of critical infrastructure operations. Introduction: The first part of the paper discusses the essence and methods of identifying critical infrastructure in Poland. Further on, possible clauses were identified of an epidemic and its impact on individual critical infrastructure systems, with particular focus on the fact that if an epidemic occurs, there may be a temporary or long-term shortage of personnel essential to the business continuity of the facilities, installations and elements included in critical infrastructure. Then, the legal solutions for maintaining the operating continuity of critical infrastructure during COVID-19 implemented in 2020 were presented, pointing to legal tools aimed at ensuring the resilience of critical infrastructure by securing key resource, i.e. the employees. Methodology: Literature research and qualitative analysis were carried out of the legal acts announced in 2020 related to enhancing the resilience of critical infrastructure, and a review was carried out of the recommendations and guidelines addressed to critical infrastructure operators, which were issued in March and September of 2020. The obtained results were analysed using the following: publications, acts of the Polish law, recommendations and guidelines published on the websites of governmental institutions, interviews with independent experts. Conclusions: The first regulations on specific arrangements meant to prevent, counteract and combat COVID-19, other contagious diseases and crisis situations caused by them did not contain any provisions that would be supportive of the protective capacity of the critical infrastructure elements in Poland. The first document in this respect, RCB guidelines of 16 March 2020 have not been formalised yet in the legal system. The so-called Shield 2.0 of 31 March 2021 introduced to the 15x of the COVID-19 Act the tools for specific employers entitled to take advantage of new, previously unavailable opportunities to ensure the continuity of services. Those entitlements made it possible to change the work system or work schedule of employees, to instruct them to work overtime, as well as to refuse to grant annual leave or to cancel it.Cel: W artykule przedstawiono wyniki analizy literatury przedmiotu oraz przepisów prawa w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej w Polsce w warunkach pandemii COVID-19. Za cel główny przyjęto zdefiniowanie uwarunkowań ochrony elementów skatalogowanych w jedenastu systemach infrastruktury krytycznej wobec ryzyka utraty kluczowego personelu oraz konieczności utrzymania ciągłości działania infrastruktury krytycznej. Wprowadzenie: W pierwszej części artykułu przybliżono istotę oraz sposób identyfikacji infrastruktury krytycznej w Polsce. W dalszej części zidentyfikowano możliwe przyczyny powstania epidemii oraz określono jej wpływ na poszczególne elementy systemu infrastruktury krytycznej (IK) zwracając szczególną uwagę na fakt, że wraz z wystąpieniem epidemii możliwa jest chwilowa lub długotrwała utrata personelu istotnego dla zapewnienia ciągłości działania obiektów, instalacji i elementów wchodzących w skład systemów IK. Następnie zaprezentowano rozwiązania prawne na rzecz utrzymania ciągłości działania IK w warunkach COVID-19 zaimplementowane w 2020 roku, wskazując na narzędzia prawne mające na celu zapewnienie odporności infrastrukturze krytycznej poprzez zabezpieczenie kluczowego zasobu, jakim są pracownicy. Metodologia: Przeprowadzono badania literatury przedmiotu oraz dokonano analizy jakościowej ogłoszonych w 2020 roku aktów prawnych w zakresie zwiększania odporności IK oraz przestudiowano rekomendacje, zalecenia i wytyczne wydane w marcu oraz wrześniu 2020 roku skierowane do operatorów IK. Do analizy przeprowadzonych badań wykorzystano publikacje zwarte, akty prawa polskiego, zalecenia i wytyczne ogłaszane na stronach instytucji rządowych, wywiady z niezależnymi ekspertami. Wnioski: Początkowe wytyczne dotyczące szczególnych rozwiązań związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych nie zawierały zapisów wzmacniających możliwości ochronne elementów IK w Polsce. Pierwszy dokument w tym zakresie, wytyczne RCB z 16 marca 2020 r., nie zostały sformalizowanie w systemie prawa. Dopiero Tarcza 2.0 z dnia 31 marca 2021 r. wprowadziła w formule 15x ustawy w sprawie COVID-19 narzędzia dla określonych pracodawców uprawnionych do skorzystania z nowych, dotychczas niedostępnych możliwości zapewnienia ciągłości usług. Wspomniane uprawnienia umożliwiły zmianę systemu albo rozkładu pracy pracowników, wydawanie im polecenia pracy w ramach godzin nadliczbowych (tzw. nadgodziny), jak również odmowę udzielenia urlopu albo jego odwołania