Shame in pop culture representations of sexual assault on the example of revisionist rape-revenge

Celem pracy jest analiza przedstawień przemocy seksualnej w rewizjonistycznym rape-revenge poprzez kategorię wstydu. Omówione zostają wybrane teksty kultury: serial „Miasto niedźwiedzia” oraz film „Obiecująca. Młoda. Kobieta”. Punkt wyjścia stanowi zestawienie opresyjnego charakteru zawstydzania przetrwanek w kulturze gwałtu z możliwościami użycia wstydu oferowanymi przez rewizjonistyczne spojrzenie na zemstę we współczesnym rape-revenge. Postawione pytania badawcze dotyczą zróżnicowanych sposobów funkcjonowania wstydu w kontekście przemocy seksualnej, jakie ujawniają się w analizowanych przykładach, i tego, czy wstyd może również umożliwiać opór podmiotom zawstydzanym w ramach dominujących narracji. W rozdziale pierwszym przybliżone zostaje pojęcie kultury gwałtu z perspektywy feministycznych teoretyczek, rola kultury popularnej w negocjacji społecznych znaczeń przemocy seksualnej, istotne tropy pojawiające się w filmowych reprezentacjach oraz charakterystyka gatunku rape-revenge. W rozdziale drugim omówiona zostaje kategoria wstydu w badaniach humanistycznych, od związków z tożsamością, wykluczającego napiętnowania, przez rolę wstydu w wytwarzaniu ról płciowych oraz uciszaniu przetrwanek, po jego potencjał transformacyjny i feministyczne strategie oparte o wstyd. W oparciu o powyższe w rozdziale trzecim przeprowadzona zostaje analiza przykładów, wykazując, że oprócz krytycznej reprezentacji mechanizmów slutshamingu i victim-blamingu, refleksji poddany zostaje w nich również wstyd stojący u podstawy wytwarzania hegemonicznej męskości oraz możliwości zmiany poprzez wstyd, czy to w postaci „ocierania” towarzyszącego uprzywilejowanym męskim bohaterom, czy poprzez odwzajemnienie zawstydzającego spojrzenia ze strony bohaterki. Jednocześnie ujawnione zostają ograniczenia takiej strategii, korespondujące z problematycznymi aspektami we współczesnej dyskusji po #MeToo.The purpose of this thesis is to analyze the representations of sexual violence in revisionist rape-revenge through the category of shame. Selected cultural texts are discussed: the series "Beartown" and the film "Promising Young Woman". As a starting point oppressive nature of shaming survivors in rape culture is juxtaposed with the possibilities for use of shame offered by the revisionist take on revenge in contemporary rape-revenge. Research questions address the varied ways in which shame functions in the context of sexual violence as revealed in the analyzed examples, and whether shame can also enable resistance for the subjects shamed within dominant narratives. Chapter one introduces the concept of rape culture from the perspective of feminist theorists, the role of popular culture in negotiating the social meanings of sexual violence, the significant tropes emerging in film representations, and the characteristics of the rape-revenge genre. Chapter two discusses the category of shame in humanities research, from its links to identity, exclusionary stigma, through the role of shame in gender role production and the silencing of survivors, to its transformative potential and feminist strategies based on shame. Based on the above, in chapter three analysis of the examples is conducted, demonstrating that in addition to the critical representation of slutshaming and victim-blaming mechanisms, they also reflect on the shame underlying the production of hegemonic masculinity and on the potential for change through shame, whether in the form of "chafing" accompanying privileged male protagonists or by reciprocation of the shaming gaze by the female protagonist. At the same time, the limitations of such a strategy are revealed, corresponding to problematic aspects in the contemporary discussion following #MeToo