Selected bioethical and legal issues in the dispute over abortion. Prerequisites for the admissibility of pregnancy termination from a historical perspective and in the light of the jurisprudence of the Constitutional Tribunal

W pracy przedstawiona zostaje problematyka dopuszczalności przerywania ciąży z perspektywy bioetycznej i prawnej (zagadnienia wybrane). Podjęta zostaje próba zdefiniowania pojęcia "człowiek" w oparciu o różne koncepcje filozoficzno-etyczne oraz kryteria biologiczne. W tym kontekście, rozważane są: godność ludzka, prawo do życia oraz prawo do ochrony życia, a także zachodząca między nimi relacja. Idąc dalej, identyfikowane są prawa kobiet, szczególnie w sferze zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, w których mieści się prawo do aborcji. W ten sposób zarysowane zostaje tło konfliktu w sprawie o uregulowanie zjawiska aborcji. Następnie, ukazana zostaje ewolucja stanowisk wobec aborcji w perspektywie historycznej, która prowadzi do ukształtowania współczesnych modeli rozwiązań prawnych i ich założeń, które obecnie są stosowane przede wszystkim w ustawodawstwach państw europejskich. Analizie i wykładni zostają poddane przesłanki dopuszczalności przerywania ciąży, na które zdecydował się polski prawodawca. W aspekcie znamion czynu zabronionego opisanego w art. 152 k.k. (przestępstwo przerwania ciąży za zgodą kobiety) uwaga zostaje zwrócona na zagadnienie środków wczesnoporonnych, które - ze względu na specyfikę przeprowadzania zabiegu aborcji farmakologicznej, co najczęściej ma miejsce w warunkach domowych - budzi wiele wątpliwości w doktrynie w zakresie kwalifikacji prawnej podejmowanych zachowań. Przechodząc do problemów najbardziej aktualnych, zaprezentowane zostaje orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dotyczące legalnej aborcji w Polsce, które stało się przedmiotem szerokiej krytyki w literaturze naukowej. Ocena wyroków K 26/96 oraz K 1/20, pod kątem zarówno merytorycznym, jak i formalnym, wskazuje na bieżące wyzwania, z którymi mierzy się prawo, a zwłaszcza Ci, którzy prawo to stosują w dobie kryzysu konstytucyjnego.The master thesis addresses the problem of permissibility of abortion from a bioethical and legal perspective (selected issues). An attempt is made to define the concept of "man" on the basis of various philosophical and ethical concepts as well as biological criteria. In this context, human dignity, the right to life and the right to the protection of life, as well as the relation between them, are considered. Moving on, women's rights are identified, particularly in the areas of reproductive and sexual health, which include the right to abortion. In this way, the background of the conflict over the regulation of the phenomenon of abortion is outlined. Then, the evolution of positions on abortion from a historical perspective is shown, which leads to the shaping of contemporary models of legal solutions and their assumptions, which are now used primarily in the legislations of European countries. The conditions for the admissibility of termination of pregnancy, decided by the Polish legislator, are analyzed and interpreted. In the aspect of the features of a prohibited act described in the regulation 152 of the Penal Code (the offense of termination of pregnancy with the consent of the woman) attention is drawn to the issue of early abortion measures, which - due to the specific nature of pharmacological abortion, which most often takes place at home - raises many doubts in the doctrine regarding the legal qualification of the behavior undertaken. Moving on to the most current problems, the Constitutional Tribunal's jurisprudence on legal abortion in Poland is presented, which has become the subject of extensive criticism in the scientific literature. The assessment of the judgments K 26/96 and K 1/20, both in terms of content and form, indicates the current challenges faced by the law and especially those who apply this law in times of constitutional crisis