Determination of land use/land cover change and its effect on water resources: A case study of Ergene river basin

Arazi kullanım/arazi örtüsü değişikliği, iklim değişikliğine neden olurken; her ikisi birlikte su kaynaklarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı; Trakya Bölgesi’nde yer alan Saray, Çorlu, Çerkezköy, Muratlı ve Lüleburgaz ilçeleri arasındaki sıcak nokta (hot spot) bölgesinde i) 1990 ve 2014 yılları arasındaki arazi kullanım/arazi örtüsü değişimlerini ve farklı senaryolara göre 2023, 2030, 2050 yılları için arazi kullanım/arazi örtüsü değişikliğini belirlemek; ii) geleceğe yönelik arazi kullanım/arazi örtüsü değişikliği ile birlikte olası iklim değişikliğinin su kaynaklarına (kantitatif) etkisini ortaya koymak; iii) sektörler arası su tahsisinin mevcut (2015) ve gelecekteki durumunu (2023-2030) belirlemek; ve iv) taşkın riskine karşı duyarlı alanları belirlemektir. 1990 ve 2014 yılları arasındaki arazi kullanım/arazi örtüsü değişimleri, Sınıflandırma Sonrası Karşılaştırma Tekniği ile; geleceğe yönelik arazi kullanım/arazi örtüsü değişikliği ise CLUE-S modeli ile belirlenmiştir. 2016-2099, 2020-2039 ve 2040-2059 yılları arasındaki sıcaklık ve yağışta meydana gelebilecek değişikliklerin tahmininde RegCM3 Bölgesel İklim Modeli (A2 senaryosu) çıktılarından faydalanılmıştır. Arazi kullanım/arazi örtüsü değişikliği ve iklim değişikliğinin araştırma bölgesinin bir alt havzası olan Bakırca Havzası’nın su bütçesine etkisi SWAT modeli ile belirlenmiştir. Sektörel su tahsisinde WEAP modelinden faydalanılırken, taşkın ve sel riski duyarlılığının belirlenmesinde Çok Kriterli Karar Verme Analizi kullanılmıştır. 1990 ve 2014 yılları arasında en fazla artışın 4813,11 ha (%111,68) ile yerleşim alanlarında, en fazla azalışın ise 7409,25 ha (%5,73) ile tarım alanlarında olduğu belirlenmiş ve bu eğilimlerin gelecek için de devam edeceği sonucuna varılmıştır. Bakırca Havzasında, 2020-2039 yılları arasında, kış ve ilkbahar mevsimlerindeki ortalama akımlarda sırasıyla %96 ve %161 artış olacağı; yaz ve sonbahar mevsimlerinde ise, sırasıyla %5 ve %29 azalış olacağı hesaplanmıştır. 2040-2059 yılları arasında kış ve ilkbahar mevsimlerindeki ortalama akımlarda sırasıyla %35 ve %111 artış olacağı; yaz ve sonbahar mevsimlerinde ise, sırasıyla %68 ve %86 azalış olacağı hesaplanmıştır. Bununla birlikte, her iki dönemde de Haziran ve Ağustos ayları arasında gerçek evapotranspirasyonun yağıştan daha fazla olacağı ve bu durumun yaz aylarında havzada su stresine sebep olacağı tahmin edilmektedir. 2030 yılında evsel, endüstriyel ve tarımsal yıllık toplam su ihtiyacının sırasıyla 59,9-134,2 hm3, 230 hm3 ve 68,1 hm3 olacağı; karşılanamayan yıllık su taleplerinin ise yine sırasıyla 0-10,5 hm3, 5,5-27,7 hm3 ve 0 hm3 olacağı hesaplanmıştır. Çorlu Akiferi’nden talep edilen su miktarının azalacağı ve akiferdeki su miktarının tekrar artacağı belirlenmiştir. Çorlu Deresi’ne ait alt havzalarda özellikle Çerkezköy ve Çorlu ilçeleri arasındaki bölgenin taşkına son derece duyarlı olduğu ve gözlemlenen taşkın alanlarının yaklaşık %72’sinin çok yüksek, %6’sının ise yüksek sel ve taşkın duyarlılığı olan bölge içerisinde yer aldığı sonucuna varılmıştır