The Lower Paleolithic around Marmara Sea

Marmara Denizi Çevresinde Alt Paleolitik Dönem Berkay Dinçer Günümüzde Marmara Denizi Balkan ve Anadolu yarımadalarını birbirinden ayırmaktadır. Ancak bu deniz kalıcı bir sınır oluşturmaz. Pleistosen boyunca gerçekleşmiş deniz seviyesi değişiklerine bağlı olarak Marmara Denizi en azından birkaç kez bir tatlı su gölüne dönüşmüş, etrafındaki karasal alanlar Anadolu ve Balkanlar arasında bir kara köprüsü oluşturacak şekilde genişlemiştir. Bu kara köprüsü Alt Paleolitik homininlerin Avrupa’ya yayılımında en olası rotalardan bir tanesidir. Yarımburgaz Mağarası bölgede kazılmış tek Paleolitik buluntu yeridir. Bu mağaradaki arkeolojik buluntular Orta Pleistosenin ortasındaki soğuk bir döneme, yaklaşık 390 binyıl öncesine tarihlenmiştir. Yarımburgaz Mağarası buluntu topluluğu esas olarak düzeltili ve düzeltisiz yongalardan oluşur. Doğu Trakya’daki (Marmara Denizi kuzeyi) yüzey araştırmaları Alt Paleolitik boyunca yoğun bir iskânın olduğunu göstermiştir, son yıllarda pek çok Alt Paleolitik buluntu yeri tespit edilmiştir. Bu buluntu yerlerindeki buluntu toplulukları kuvars ve kuvarsit çaytaşlarından yapılmış çekirdek aletlerin (satır ve kıyıcılar) baskınlığı ile tanımlanır. Yarımburgaz buluntu topluluğunda çekirdek aletlerin yüzdesi çok fazla olmadığından bunlar Yarımburgaz’dan daha eskiye tarihlenebilir. Kuzey kısmın aksine, Marmara Denizi’nin güneyinde Alt Paleolitik buluntu yerleri çok sayıda değildir ve buluntu toplulukları yüksek oranlarda yongalarla birlikte az sayıda iki yüzeyli aletleri de içerir. Bu, iki alanın farklı jeomorfolojik geçmişlerinden kaynaklanmıyorsa, Marmara Denizi çevresinde iki değişik tekno-kültürel grubun varlığının bir sonucudur. Ancak, teknolojik ve tipolojik analizler haricinde, bu her iki alandaki hiçbir buluntu yerinden radyometrik tarihler elde etmek mümkün olmamıştır. Buluntu topluluklarını tarihlendirmenin güçlüğüne karşın, Marmara Denizi çevresindeki, Anadolu ve Balkanların bir araya geldiği bu bölge, Alt Paleolitik homininlerin teknolojik uyum süreçlerini anlamak için çok fazla bilgi sunar. Bu sunumda bu önemli bölgede gerçekleştirilmiş uzun süreli Paleolitik yüzey araştırmalarının ilk sonuçlarını paylaşacağım